نگاهی نوین به دلایل تخریب اکوسیستم های طبیعی ایران

اکوسیستم های طبیعی ایران طی چند دهه گذشته دستخوش تغییرات وسیعی شده است . از نظر کمی ، سطح جنگلها و مراتع ایران از سال ۱۳۴۱ تا سال ۶۹ به ترتیب کاهش ۱۲/۳۷ و ۲/۱۸ درصدی را نشان می دهند. از نظر کیفی ، این عرصه با حجوم گونه های ناخواسته ، عدم زادآوری گونه ای کلاس یک و گونه های کلیماکس خصوصا بلوط، فرسایش خاک زیاد و هدر رفت آب مواجه هستند. سوال اساسی این است که چه عواملی باعث تخریب در منابع طبیعی و مکانیسم تخریب چگونه بوده است . با توجه به مرور منابع عوامل موثر در تخریب اکوسیستم های طبیعی ایران را می توان افزایش جمعیت ، افزایش تعداد دام، گذر از زندگی روستا نشینی به زندگی شهر نشینی ، مدیریت ضعیف و عدم وجود استراتژی، قرار گیری قسمت اعظم ایران در مناطق خشک و نیمه خشک ، ورود تکنولوژی های جدید همچون تراکتور و کود شیمیایی به عرصه های کشاورزی و افزایش تولید در سیستم های کشاورزی، تغییر کاربری اراضی ، افزایش ارتباطات از طریق راه سازی و تسهیل در ساختمان سازی طبقه بندی کرد. برای بررسی مکانیسم تخریب ، روند مهمترین عوامل تاثیرگذار بر تخریب منابع طبیعی در دوره های ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۲، ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۸، ۱۳۵۸ تا ۷۵ و ۷۵ تا کنون مورد بررسی قرار گرفت . با بررسی این چهار دوره نتیجه گیری می شود که توسعه کشاورزی از دهه ۴۰ به بعد باعث افزایش تولیدات کشاورزی و به دنبال آن افزایش تعداد دام به منظور تامین نیازهای پروتئینی جمعیت در حال افزایش شده است . درحالیکه مسئول تولید غذا (گوشت قرمز) برای جمعیت های در حال افزایش به عهده اکوسیستم های کشاورزی است ، این مسئولیت به غلط به اکوسیستم های طبیعی واگذار گردیده است . این موضوع به همراه ورود تکنولوژی های نوین باعث تخریب اکوسیستم های طبیعی شده است و متاسفانه تا زمانیکه اکوسیستم های کشاورزی، غذای مازاد بر نیاز جمعیت های انسانی را تولید نکنند، فشار از روی منابع طبیعی برداشته نخواهد شد.