ماهیت شناسی هوش در فلسفه صدرایی با نگاه به مسئله هوش در روانشناسی

مسئله هوش یکی از مسائل اساسی پیش روی بشر بوده و از معدود مسائلی است که در تمام ساحاتی که بشر در مقابل خود می­ بیند؛ اعم از زمینه ­های گوناگون علمی، صنایع، تدابیر زندگی فردی و اجتماعی نقش اساسی ایفا می­ کند. هوش را به ­صورت کلی مجموعه ­ای از استعدادها و توانمندی­ های عمومی گوناگونی می­ دانند که شامل یادگیری و درک امور، هماهنگی و سازش با محیط، بهره ­برداری از تجربیات گذشته، تجزیه و تحلیل، به­کار بردن قضاوت و استدلال صحیح و پیدا کردن راه حل منطقی در مواجهه با موقعیت­ ها و مسائل مختلف می ­شود. با این­حال تاکنون ماهیت واقعی هوش توسط دانشمندان معرفی نشده و صرفا به تعریف کارکرد و انواع آن بسنده کرده­ اند. قوه واهمه در فلسفه صدرایی «عقل منزل» است. واهمه جانشین عقل در نسبت با ماده و خیال است و معانی و کلیات را در اضافه به جزئیات و مصادیق ادراک می­ کند. با دقت در نظام صدرایی؛ می توان ادعا کرد که قوه واهمه مطرح در حکمت متعالیه با هوش قرابت دارد و می توان آن­ها را در نسبت با یکدیگر تحلیل کرد.