تاملی در یک بیت حافظ: بر آستان جانان گر سر توان نهادن/ گلبانگ سربلندی بر آسمان توان زد

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 352

فایل این مقاله در 10 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_ADAB-3-4_001

تاریخ نمایه سازی: 27 خرداد 1402

چکیده مقاله:

شعر حافظ شعری چندلایه و قابل تفسیراست و همین نکته خواننده شعر او را ترغیب می کند که در پس ظاهر الفاظ و جمله ها، معنایی فراتر را جست وجو کند؛ اما همین موضوع گاه چنان خواننده را در فضای مجازی و مقصود غایی شعر فرومی برد که او را از تصویر شاعرانه ای که در ظاهر بیت جای گرفته است، غافل می سازد و موجب محروم شدن او از لذت درک تصویر هنری شعر می شود. این موضوع درباره این بیت حافظ کاملا ملموس است: بر آستان جانان گر سر توان نهادن   گلبانگ سربلندی بر آسمان توان زد در این بیت چون معنا تقریبا مشخص و آن تسلیم بودن در برابر معشوق و درعین حال داشتن احساس سربلندی و افتخار است، دیگر به معنای واقعی جمله ها و گزاره های ارائه شده در بیت توجه نمی شود که چگونه ممکن است کسی درحالی که سر بر زمین دارد، در همان حال فریاد رسا نیز سر دهد! پژوهندگان شعر حافظ نیز مانند خوانندگان، مغلوب فضای معنوی بیت شده و به این نکته توجه نکرده اند. در مقاله حاضر ضمن بررسی پیشینه واژه «گلبانگ» که به شعر خاقانی می رسد، به معنای بیت حافظ می پردازیم. بر اساس پژوهش حاضر، بیت مذکور بیتی مدحی است که کوس نوبت زننده در درگاه ممدوح را توصیف می کند.

کلیدواژه ها:

نویسندگان

جمیله اخیانی

دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • _ استعلامی، محمد (۱۳۸۷)، نقد و شرح قصاید خاقانی، چاپ ...
  • _ برزگر خالقی، محمدرضا (۱۳۸۶)، شاخ نبات حافظ، چاپ سوم، ...
  • _ برزگر خالقی، محمدرضا (۱۳۹۷)، شرح دیوان خاقانی، ج ۲، ...
  • _ برزگر خالقی، محمدرضا (۱۳۹۸)، شرح دیوان خاقانی، ج ۳، ...
  • _ ترکی، محمدرضا (۱۳۹۸)، سر سخنان نغز خاقانی، چاپ اول، ...
  • _ حافظ، شمس الدین محمد (۱۳۹۰)، حافظ به سعی سایه، ...
  • _ حمیدیان، سعید (۱۳۹۲)، شرح شوق، چاپ دوم، تهران: قطره ...
  • _ خاقانی، افضل الدین بدیل (۱۳۷۴)، دیوان خاقانی، به تصحیح ...
  • _ خرمشاهی، بهاء الدین (۱۳۶۸)، حافظ نامه، چاپ سوم، تهران: ...
  • _ دهخدا، علیاکبر (۱۳۷۲)، لغتنامه، چاپ اول از دوره جدید، ...
  • _ ریاحی زمین، زهرا (۱۳۸۴)، «طرز سخن خاقانی و حافظ»، ...
  • _ شفیعی کدکنی، محمدرضا (۱۳۶۶)، صور خیال در شعر فارسی، ...
  • _ شمیسا، سیروس (۱۳۸۸)، یادداشت های حافظ، چاپ اول، تهران: ...
  • _ فرخی سیستانی، علی بن جولوغ (۱۳۷۱)، دیوان حکیم فرخی ...
  • _ قطران تبریزی (۱۳۶۲)، دیوان قطران تبریزی، از روی نسخه ...
  • _ مسعود سعد (۱۳۶۴)، دیوان مسعود سعد، به تصحیح مهدی ...
  • _ منوچهری، قوص ابن احمد (۱۳۵۶)، دیوان منوچهری دامغانی، به ...
  • _ هروی، حسین‍علی (۱۳۶۷)، شرح غزل های حافظ، چاپ دوم، ...
  • نمایش کامل مراجع