گونه شناسی براهین توحیدی در قرآن

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 117

فایل این مقاله در 28 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_RJQK-14-52_005

تاریخ نمایه سازی: 28 خرداد 1402

چکیده مقاله:

قرآن کریم برای اثبات وجود خدا و یکتایی او، براهین فراوانی یادآورشده است این فراوانی و کثرت براهین همیشه مورد توجه متکلمان و پژوهشگران علوم قرآنی بوده و از دیر باز برای غلبه بر این کثرت و سهولت مواجهه با آن تلاش کرده اند تا براهین را براساس تشابهات و تفاوت­های آن طبقه­بندی کنند. طبقه­بندی براهین توحید در قرآن به: الف) براهین آفاقی ب) براهین انفسی  ج) و براهین شهودی که مستفاد از آیه ۵۳ سوره فصلت است از این قبیل می­باشد. تحقیق پیش رو با روشی توصیفی - تحلیلی درصدد پاسخ­گویی به این سوالات است که : ۱) بر اساس ویژگی­های ساختاری و مضمونی، چگونه می­توان حجم زیاد این براهین در قرآن را طبقه­بندی کرد؟ ۲) نمایندگان واقعی و زیرگروهای هر یک از این طبقات کدامند؟ ۳) آثار این طبقه بندی و نمایندگان واقعی آن چیست؟ با فحصی که در این مقاله انجام شد، مجموع براهین توحید در قرآن به سه طبقه دسته­بندی شد، آنگاه دوازده  نماینده واقعی از آنها با روشی منطقی و کاملا قرآنی گونه­شناسی شد تا شناخت تشابهات و تفاوت­های براهین و تبیین آنها آسان­تر شود. بر اساس یافته­های این پژوهش، تعدد براهین مرهون تعدد حدود وسطاست و قرآن از حد وسط­های گوناکونی بهره گرفته است.گاهی با حد وسط «خلقکم» و گاه با «یتوفاکم» و... گاهی با قیاس اقترانی وگاه با قیاس استثنایی و... استدلال نموده است. آثار این تنوع، یکی اتمام حجت بر همگان است و دیگری؛ دادن فرصت به توده مردم و سطوح میانی جامعه، تا بتوانند به آسانی معارف عمیق قرآنی را دریابند و زمینه مفاهمه و گفتگو را فراهم سازد.

نویسندگان

محمد شعبان پور

استادیار گروه آموزشی علوم قرآن و حدیث و گروه پژوهشی مطالعات میان رشته ای قرآن کریم دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریم. (۱۳۹۵ش.). تلخیص تفسیرنور. محسن قرائتی. تهران: مرکز فرهنگی ...
  • آلوسی، شهاب الدین. (۱۴۱۴). روح المعانی فی تفسیرالقرآن العظیم. چاپ ...
  • ابن جوزی، عبدالرحمان. (۱۴۲۲ق.). زاد المسیر فی علم التفسیر. بیروت: ...
  • ابوالفتوح رازی، حسین بن علی. (۱۴۰۸ق.). روض الجنان وروح الجنان ...
  • اصفهانی، راغب. (۱۳۸۸ ش.). مفردات الفاظ القرآن. ترجمه مصطفی رحیمی­نیا. ...
  • امین، نصرت بیگم. (بی­تا). تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن. ...
  • تستری، سهل بن عبدالله. (۱۴۲۳ق.. تفسیرالتستری. بیروت: دارالکتب العلمیه ...
  • حسینی، سید عزالدین. (۱۳۹۴ش.). شرح خطبه حضرت زهرا(س). قم: بوستان ...
  • جوادی آملی، عبد­الله. (۱۳۹۳ش.). توحید در قرآن. قم: نشر اسراء ...
  • (۱۳۷۸ش.). تفسیر تسنیم. قم: نشر اسراء ...
  • (۱۳۷۸ش.). تبیین براهین اثبات خدا. قم: نشر اسراء ...
  • زحیلی، وهبه. (۱۴۲۲ق.). التفسیر الوسیط. دمشق: دارالفکر ...
  • زمخشری، محمود. (۱۴۰۷ ق.). الکشاف. بیروت: دارالکتاب العربی ...
  • سبحانی، جعفر. (۱۳۸۳ش.). منشور جاوید. قم: موسسه امام صادق(ع) ...
  • صدوق، ابوجعفر. (۱۳۹۸ش.). التوحید. قم: نشر اسلامی ...
  • (۱۳۸۹ش.). الخصال. ترجمه یعقوب جعفری. قم. انتشارات اکرام ...
  • طباطبایی، محمد­حسین. (بی­تا). تفسیر المیزان. ترجمه موسوی همدانی. قم: نشراسلامی ...
  • طبرسی، فضل بن حسن. (۱۴۰۸ق.). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. ...
  • (۱۳۹۷ش.). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو ...
  • (۱۴۱۲ق.). تفسیرجوامع الجامع. قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه ...
  • طیب، عبدالحسین. (۱۳۶۹ش.). اطیب البیان فی تفسیرالقرآن. تهران: نشراسلام ...
  • طوسی، محمدبن حسن. (بی­تا). التبیان فی تفسیرالقرآن. بیروت: داراحیاء التراث ...
  • فخر رازی، محمد بن عمر. (۱۴۳۰ق.). مفاتیح الغیب(التفسیرالکبیر). بیروت: داراحیاء ...
  • قمی، عباس. (۱۳۸۰ش). مفاتیح الجنان. ترجمه موسوی دامغانی. تهران: نشر ...
  • کلینی. ابی جعفرمحمدبن یعقوب. اصول کافی. ترجمه: سید جواد مصطفوی. ...
  • لطیفی، میثم. (۱۳۹۷ش.). روش­شناسی گونه­شناسی. فصلنامه مطالعات مدیریت دولتی ایران. ...
  • مکارم شیرازی، ناصر. (۱۳۷۱ش.). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه ...
  • مصباح یزدی، محمدتقی. (۱۳۹۳ش.). خداشناسی در قرآن. قم: موسسه آموزشی ...
  • (۱۳۸۳ش.). آموزش فلسفه. تهران: انتشارات امیرکبیر ...
  • مطهری، مرتضی. اصول فلسفه و روش رئالیسم. ج ۵. چاپ ...
  • ملاصدرا، محمدبن ابراهیم. (۱۳۷۹ش.). الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه. تهران: ...
  • (۱۳۸۷ش.). مفاتیح الغیب. (کلید رازهای قرآن) ترجمه محمد خواجوی. تهران: ...
  • منتظری مقدم، محمود. (۱۳۸۵ش.). منطق(۱). قم: انتشارات حوزه علمیه ...
  • موسوی، سید عباس. (۱۳۹۳ش.). اثبات توحید ربوبی در قرآن. قم: ...
  • واحدی، علی ابن احمد. (۱۴۱۵ق.). الوجیزفی تفسیرکتاب العزیز. لبنان- بیروت: ...
  • نمایش کامل مراجع