تحلیلی بر پیوند کتیبه نویسی نگاره های هفت اورنگ ابراهیم میرزا در بیان صورت و معنا

ارزش و اهمیت کتیبه های اسلامی در بررسی تاریخ یک دوره اهمیت بسزایی دارد. کتیبه ها حاوی اطلاعات مهم سیاسی، اجتماعی و مذهبی هستند و از این رو می توان سیر تحولات سیاسی، اجتماعی و شعائر مذهبی را در روند کتیبه نگاری در هنرهای مختلف مانند معماری، خوشنوسی و بعضا در نگارگری بررسی نمود. خوشنویسی نیز (در معنای زیبانویسی) در فرهنگ ایران از ارزش و قداست ویژه ای برخوردار است که این ارزش صرفا به دلیل ایجاد فرم های زیبا برای حروف و کلمات نیست، بلکه این ارزش و اهمیت از آنجا ناشی می شود که هنرمند سعی دارد ارتباط معنایی بین فرم و متن از سویی و ذهنیت شخص هنرمند از سوی دیگر بوجود آورد. به عبارت دیگر علت اصلی ماندگاری و اهمیت خوشنویسی تلاش هنرمند جهت ایجاد رابطه ی ظاهر (صورت) و باطن متن (معنا) دانست. مثنوی هفت اورنگ سروده ی عبدالرحمن جامی شاعر قرن نهم برای نخستین بار در نیمه دوم قرن دهم در کتابخانه ابراهیم میرزا صفوی به صورت کامل تدوین و مصورسازی گردید. دارای ۲۸ مجلس مصور با حاشیه هایی با تشعیر طلایی و تذهیب و سرلوح های آغاز و خاتمه هر مثنوی است. کتیبه ها در معماری اسلامی ایرانی نقش ویژه ای از لحاظ زیبایی شناسی و بصری دارد در نگاره های موجود در هفت اورنگ در بخش اعظمی از تصویرگری معماری جزء جدانشدنی و تفکیک ناپذیر از تصاویر است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی است برآنیم تا با بررسی کتیبه های موجود که قسمت اعظم در بخش معماری نگاره ها تصویرسازی شده اند به این پرسش پاسخ دهیم که «تاثیرکتیبه ها از لحاظ صورت و معنا در نگاره های هفت اورنگ ابراهیم میرزا چگونه است ؟» که یافته های پژوهش حاکی از آن است که با توجه به اینکه این کتیبه ها مزین به اشعاری مربوط به تصاویر است به ایجاد رابطه هم از لحاظ صورت و هم از لحاظ معنا در دریافت هدف نگارگر از خلق اثر دارد.