مطالعه تطبیقی کتیبه های میر معصوم بکری با چند نمونه مشابه صفوی

میرمعصوم بکری هنرمندی چندوجهی است که در اوایل قرن ۱۱ ه. ق در زمان حکومت شاه عباس صفوی به عنوان سفیر هند وارد ایران شد. وی در سال های اقامت در ایران، کتیبه هایی از خود به یادگار گذاشته است که از جنبه ی تاریخی بسیار حائز اهمیت است. در این پژوهش برای تشخیص مضمون کتیبه های میرمعصوم سعی شده آثار وی در ایران مورد مطالعه قرار گیرد و جهت درک شباهت ها و تفاوت های این آثار با کتیبه نگاری رایج عهد شاه عباس، با گزیده ای از این آثار مورد تطبیق قرار گیرد. به سوال های " مضمون کتیبه های میرمعصوم و کتیبه های دوره ی شاه عباس اول چیست؟ چه شباهت ها و تفاوت هایی دارند؟ کتیبه های میرمعصوم و کتیبه های شاه عباس اول از چه الگوی بصری تبعیت می کردند؟ عوامل اجتماعی تاثیرگذار در کتیبه ها چیست؟ پژوهش از نظر هدف، بنیادی و از نظر روش، توصیفی - تاریخی - تحلیلی است. نمونه گیری به صورت انتخابی است و تعداد ۴ کتیبه از میرمعصوم بکری با ۹ کتیبه از دوره ی شاه عباس تطبیق داده شده است. جمع آوری داده ها به روش مطالعات کتابخانه ای و میدانی است. نتایج به دست آمده نشان دهنده ی آن است که مضمون کتیبه های این دوره در سه دسته تاریخی، مذهبی و ادبی قابل تفکیک هستند. درصد فراوانی مضمون کتیبه های صفوی به ترتیب تاریخی، مذهبی و ادبی و مضمون کتیبه های میرمعصوم به ترتیب ادبی، مذهبی و تاریخی است. از نظر الگوی بصری ، کلیت هر دو گروه (کتیبه های دوره شاه عباس و آثار میرمعصوم) چهارضلعی هستند. از نظر قلم، کتیبه های صفوی که مضمون مذهبی دارند با قلم ثلث و آنهایی که حاوی مضامین تاریخی و احداثیه هستند با قلم نستعلیق نوشته شده اند؛ اما کتیبه های میرمعصوم همه با قلم نستعلیق نگارش شده اند. تمامی کتیبه های میرمعصوم دارای یک کرسی مستقیم هستند در حالی که کتیبه های صفوی عمدتا دارای ۲ یا چند کرسی هستند. از لحاظ قاب بندی در ظاهر همه کتیبه ها مستطیل هستند و تفاوت آنها در افقی بودن کتیبه های میرمعصوم و وجود یک قاب مجزا برای هر مصرع یا متن و عمودی بودن کتیبه های دوره شاه عباس بدون قاب بندی مجزا است.