نسبت هنر و سلامت معنوی در هنر ایرانی-اسلامی

زمینه و هدف: احساس خلا معنا و معنویت در دوران مدرن، نوعی بازگشت به زیست معنوی و ارتباط برقرار کردن میان اجزای مختلف زندگی را ایجاب نمود. «سلامت معنوی» به عنوان چهارمین بعد سلامت در فضایی مطرح شد که سایر ابعاد در تامین نیازهای انسان کافی دانسته نشد. در بازیابی سلامت معنوی و عبور از بحران معنا، «هنر» را می توان از قدرتمندترین عوامل دانست. آثار هنری در هنر ایرانی-اسلامی با نمایش جلوه هایی از عالم برتر و تصویری از بهشت، همواره در نسبت با معنویت دینی تعریف و تولید شده و بخش مهمی از سلامت معنوی جامعه را فراهم نموده است. هدف این تحقیق بررسی نسبت هنر و سلامت معنوی است که از موضوعات مهم بین رشته ای و دارای اهمیت فراوانی در جهت پیوند هنر و سلامت معنوی جامعه است. روش ها: این تحقیق به شیوه کتابخانه ای و با مراجعه به منابع مرتبط با هنر و سلامت معنوی انجام گرفته و در آن از روش توصیفی-تحلیلی استفاده شده است. یافته ها: از تحقیق حاضر این نتیجه به ­دست آمد که در فرهنگ ایرانی-اسلامی همواره رابطه ای دو سویه بین هنر و سلامت معنوی برقرار بوده است و تاثیری متقابل میان این دو وجود داشته است. هنر ایرانی-اسلامی از جمله ادبیات، معماری، نگارگری و موسیقی کارکرد مهمی در زمینه ارتقای سلامت معنوی داشته و انسان را به وجه دیگری از حیات دعوت نموده و بستری برای تعالی او فراهم کرده و از مهمترین عوامل گسترش معنویت در جامعه بوده است و در عین حال متاثر از آموزه های دینی و زیست دینی هنرمند بوده است. بنابراین اثرگذاری هنر بر (و نیز اثرپذیری هنر از) سلامت معنوی مهمترین یافته تحقیق به شمار می رود. نتیجه گیری: با توجه به ارتباط متقابل هنر و سلامت معنوی، برای ارتقای سلامت معنوی که امروزه نیازی اساسی برای جوامع به شمار می رود، هنر نقشی اساسی ایفا می کند. سلامت معنوی صرفا به بعد شناختی انسان محدود نمی شود و در این زمینه، توجه به هنر که مستقیما بر انگیزه سازی و تقویت یا تضعیف اراده ها اثرگذار است، بسیار حائز اهمیت است. هنر با استفاده از قوه خیال و تحریک عواطف، الهام بخشی می کند و واسطه میان عالم معقولات و محسوسات می شود. بنابراین نمی توان بدون استفاده از ظرفیت مهم آثار هنری به نتایج مطلوبی در بهبود سلامت معنوی دست یافت.