شناسایی منابع مقاومت به بیماری زردی و پژمردگی با عامل Fusarium oxysporum f.sp. ciceris در کلکسیون ارقام و لاین های پیشرفته نخود با استفاده از آزمایش های چند محیطی و گلخانه ای

پژمردگی فوزاریومی با عامل Fusarium oxysporum f.sp. ciceris (FOC) یکی از بیماری های مهم قارچی نخود در ایران و جهان است. برای شناسایی منابع مقاومت، طی فصول زراعی ۱۳۹۷-۹۸ و ۱۳۹۸-۱۳۹۹، واکنش ۵۸ لاین نخود شامل ارقام تجاری و ژنوتیپ های پیشرفته در کرت های بیمار ایستگاه های در سرارود و مراغه مورد بررسی قرار گرفتند . ژنوتیپهای پایدار/ مقاوم شناساییشده در آزمایشهای مزرعه ای از نظر واکنش به ۴ نژاد FOC شامل نژادهای ۱B/C، ۲، ۴ و ۶ در گلخانه بررسی شدند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثرات محیط، ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ محیط معنیدار است. اکثر ژنوتیپهای مورد مطالعه دارای مقاومت متوسط و به دنبال آن واکنشهای مقاوم بودند. میزان شدت بیماری در سرارود با شرایط آب و هوایی گرمتر بیشتر از منطقه مراغه بود. با توجه به میانگین امتیاز شدت بیماری در مکانها و سالها، % ۴۱/۴ از کل ژنوتیپها مقاوم، ۵۵/۱۷ %نسبتا مقاوم، % ۱/۷۲ حساس و % ۱/۷۲ به عنوان بسیار حساس شناسایی شدند. بر اساس آزمایش های مزرعه ای، معیارهای پایداری ناپارامتری و آزمایش های گلخانه ای، ژنوتیپ های G۱۲ ("FLIP ۰۵-۴۲&") و G۱۱ ("FLIP ۰۵-۱۰۴&") به عنوان منابع مقاومت پایدار شناسایی شدند. بدین ترتیب، روش های غربالگری بکار رفته و نیز آماره های پایداری ناپارامتریک مورد استفاده در این مطالعه برای شناسایی منابع مقاومت به FOC موثر و مفید گزارش می شوند.