منابع ژنتیکی نخود: مروری بر فعالیت های بانک ژن گیاهی ملی ایران در زمینه حفاظت و بهره برداری

نخود جزء قدیمی ترین گیاهان اهلی شده محسوب میشود که زراعت آن از منطقه هلال حاصل خیز آغاز شده است. اگرچه منطقه جنوب شرق ترکیه که سه گونه یکساله وحشی نخود که بیشترین قرابت را با نخود زراعی دارند در آن یافت می شوند به عنوان منشا نخود ذکر شده است. ، اما ایران یکی از مراکز تنوع نخود زراعی محسوب میشود. بالغ بر ۹۸۰۰۰ نمونه ژنتیکی نخود در بانکهای ژن در سراسر جهان نگهداری میشود. کلکسیون نخود بانک ژن گیاهی ملی ایران با داشتن ۵۷۰۰ نمونه ژنتیکی ششمین رتبه را در میان کلکسیون های جهان دارد. این کلکسیون متشکل از ۲۰۱۲ نمونه ژنتیکی از نخود تیپ کابلی، ۳۳۶۵ نمونه نخود تیپ دسی عمدتا از توده های بومی و ۳۲۵ نمونه از نخودهای وحشی از ۱۴ گونه مختلف میباشد که طی ماموریت های جمع آوری متعدد از سراسر کشور پهناور ایران جمع آوری شده اند. در این مقاله سعی شده است ضمن معرفی کلکسیون نخود بانک ژن از نظر تیپها و گونه های مختلف موجود و شرح اهمیت نمونه های ژنتیکی نخود با منشا ایران در بانکهای ژن جهانی، به تشریح اهم فعالیت های صورت گرفته در بانک ژن روی منابع ژنتیکی نخود پرداخته شود تا دریچه ای در زمینه بهره برداری از پتانسیل بالقوه این میراث ارزشمند ملی گشوده شود.