شاخص های دینامیکی و عملکرد ذرت شیرین در سامانه آبیاری قطره ای زیرسطحی

چکیدهسابقه و هدف: کمبود آب مهم ترین عامل کاهش عملکرد محصولات کشاورزی در سراسر جهان است و این عامل در مناطق خشک و نیمه خشک تاثیرگذارتر است. ایران کشوری است که متوسط بارندگی آن حدود یک سوم متوسط بارش جهانی است و از نظر منابع آب به شدت در تنگنا می باشد؛ بنابراین ضرورت دارد که با استفاده بهینه، صرفه جویی و افزایش راندمان آبیاری به حفظ منابع محدود آب کمک نمود. این تحقیق باتوجه به مصرف محصول استراتژیک ذرت و اهمیت مدیریت منابع محدود آب تجدیدپذیر کشور، در راس آن استفاده از سیستم های آبیاری تحت فشار در منطقه و در شرایط آب وهوایی ارومیه تعریف شد.مواد و روش ها: به منظور بررسی سطوح مختلف آبیاری بر شاخص های عملکردی و صفات گیاهی ذرت شیرین، تحت سیستم آبیاری قطره ای زیرسطحی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تیمار ۲۰ درصد بیش آبیاری، برابر با نیاز آبی، ۲۰ و ۴۰ درصد کم آبیاری در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی گروه مهندسی آب دانشگاه ارومیه انجام گردید.مقادیر شاخص های گیاهی قطر ساقه، سطح برگ، عملکرد دانه، تعداد برگ در هر ساقه، عملکرد بیولوژیک (تر)، ماده خشک گیاه و عملکرد بلال در طول فصل کشت در تاریخ های مشخص و همچنین روز برداشت اندازه گیری و مورد ارزیابی قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد در حالت کلی اثرات کم آبیاری و بیش آبیاری بر عملکرد بیولوژیک، ماده خشک، عملکرد بلال بدون پوشش، وزن سیصد دانه، تعداد برگ و قطر ساقه معنی دار بود. همچنین بر اساس نتایج می توان بیان کرد که با کاهش مقدار مصرف آب، مقدار عملکرد بلال به صورت خطی کاهش می یابد. بیش ترین و کمترین عملکرد بلال در تیمارهای بیش آبیاری و ۶۰ درصد نیاز آبی به ترتیب با میانگین ۸۳/۱ و ۱۳/۱ کیلوگرم بر مترمربع به دست آمد.نتیجه گیری: در حالت کلی اثرات کم آبیاری و بیش آبیاری بر عملکرد بیولوژیک، ماده خشک، عملکرد بلال بدون پوشش، وزن سیصد دانه، تعداد برگ و قطر ساقه معنی دار بود. همچنین بر اساس نتایج می توان بیان کرد که با کاهش مقدار مصرف آب، مقدار عملکرد بلال به صورت خطی کاهش می یابد. بیش ترین و کمترین عملکرد بلال در تیمارهای بیش آبیاری و ۶۰ درصد نیاز آبی به ترتیب با میانگین ۸۳/۱ و ۱۳/۱ کیلوگرم بر مترمربع به دست آمد. بر اساس نتایج تحقیق، با کاهش ۲۰ درصدی مصرف آب نسبت به آبیاری کامل، به طور غیر معنی داری فقط ۰۲/۵ درصد وزن زیست توده کاهش پیدا می کند. بین تیمار شاهد (برابر نیاز آبی) و ۲۰ درصد کم آبیاری در صفات ماده خشک، عملکرد بلال بدون پوشش، وزن سیصد دانه، تعداد برگ و قطر ساقه، اختلاف معنی داری مشاهده نشد. روند تغییرات میزان تجمع عملکرد تر (بیولوژیک) ذرت شیرین از ۲۱ روز پس از کاشت به طور تدریجی شروع و بعد از گذشت ۹-۶ روز وارد مرحله رشد خطی شد و سپس به طور ثابت ادامه یافت. بیشترین وزن عملکرد بیولوژیک ذرت شیرین در تیمارهای مختلف در ۸۷ روز پس از کاشت مشاهده شد.