تحلیل توصیه امام باقر (ع) به پذیرش ولایت خلفا مبتنی بر اعتبارسنجی روایت «ما ظلمانا من حقنا مثقال حبه من خردل»

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 191

فایل این مقاله در 39 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_QHS-16-2_004

تاریخ نمایه سازی: 13 تیر 1402

چکیده مقاله:

روایت عدم غصب حق اهل بیت (ع) توسط خلفا در منابع اهل سنت از قول امام باقر (ع) از جمله روایاتی است که بنابر رویکرد اهل سنت می توان برای نشان دادن حسن رابطه ی اهل بیت (ع) با خلفا بدان تمسک جست. این روایت در منابع اهل سنت با طرق متعدد از دو راوی ضعیف نقل شده و به برخی منابع متاخر شیعه نیز از کتب اهل سنت منتقل شده است. یافته ها نشان می دهد روایت مورد بحث در تعارض با اخبار و وقایع تاریخی موجود در منابع فریقین، سنت و سیره ی اهل بیت (ع) است. وجود روات تضعیف شده در سلسله سند نیز از اعتبار روایت کاسته است. برای نخستین بار این روایت از سوی ابن شبه نقل شده، پس از او نیز دارقطنی با طریقی متفاوت از طریق ابن شبه گزارش کرده است. نگاشته ی حاضر با رویکردی تحلیلی- انتقادی می کوشد تا سند و طرق روایت مذکور را با توجه به منابع فریقین و با تکیه بر منابع اهل سنت در سنجه ی نقد قرار دهد. همچنین ضمن بررسی مصادر و اسناد روایت، به بررسی محتوای آن و نشان دادن تعارض روایت با تاریخ، احادیث و نحوه تعامل اهل بیت (ع) با شیخین پس از رحلت پیامبر (ص) می پردازد تا بدین طریق بیان دارد که ناسازگاری روایت با موارد مذکور اعتماد به آن را کم کرده و اعتبار آن را می کاهد.

کلیدواژه ها:

نویسندگان

بهناز محمدکاظمی

دانشجوی کارشناسی ارشد، علوم قرآن و حدیث، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران.

محسن رفعت

استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه حضرت معصومه، قم، ایران.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریم ...
  • نهج البلاغه. (۱۴۰۷ق). بر اساس نسخه صبحی صالح، قم: دارالهجره ...
  • آلوسی، سیدمحمود (۱۴۱۵ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم. تحقیق: ...
  • ابن ­ابی ­الحدید، عزالدین عبدالحمید­بن ­هبه­الله (۱۳۷۸ق). شرح نهج البلاغه. ...
  • ابن ابی حاتم، عبدالرحمن ­بن ­محمد (۱۳۷۱ق). الجرح و التعدیل. ...
  • ابن ابی حاتم، عبدالرحمن بن ­محمد (۱۴۱۹ق). تفسیر القرآن العظیم. ...
  • ابن اثیر، عزالدین ابوالحسن ­علی ­بن­ محمد،(۱۳۸۵ق). الکامل فی التاریخ. ...
  • ابن ­ادریس­ حلی، محمدبن احمد (۱۴۱۰ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. ...
  • ابن ­عشاری ­حنبلی، محمدبن­علی (۱۴۱۳ق). فضائل ابی بکر الصدیق. تحقیق: ...
  • ابن­ بابویه، محمد­بن­علی (۱۴۰۴ق). من لایحضره الفقیه. تحقیق: علی اکبر ...
  • ابن­ جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن بن علی (۱۳۸۲ق). زاد المسیر فی ...
  • ابن ­حبان، محمدبن­ابوحاتم (۱۳۹۳ق). الثقات. حیدرآباد: موسسه الکتب الثقافیه ...
  • ابن­ حجر ­عسقلانی، احمد­بن­علی (۱۳۲۶ق). تهذیب التهذیب. هند: مطبعه دائره ...
  • ابن­ حجر­ عسقلانی، احمد­بن­علی (۱۳۹۰ق). لسان المیزان. بیروت: موسسه الاعلمی ...
  • ابن­ حجر­ عسقلانی، احمد­بن­علی (۱۳۹۲ق). الدرر الکامنه فی اعیان المائه ...
  • ابن ­حجر­ عسقلانی، احمد­بن­علی (۱۴۰۶ق). تقریب التهذیب. تحقیق: مصطفی عبدالقادرعطا. ...
  • ابن­ حجر­ عسقلانی، احمد­بن­علی (بی­تا). فتح الباری شرح صحیح البخاری. ...
  • ابن­ حجر هیثمی، احمدبن­محمد (۱۴۰۸ق). الصواعق المحرقه فی الرد علی ...
  • ابن ­حزم، علی­بن­احمد (بی­تا). الفصل فی الملل و الاهواء و ...
  • ابن ­حنبل، احمدبن­محمد (بی­تا). المسند. بیروت: دارصادر ...
  • ابن ­سعد، محمد (۱۴۱۰ق). الطبقات الکبری. تحقیق: محمدعبدالقادرعطا. بیروت: دارالکتب ...
  • ابن شبه، ابوزیدعمربن شبه النمیری (۱۴۱۰ق). تاریخ المدینه المنوره. به ...
  • ابن ­شهر آشوب، ابوجعفر محمدبن­علی (۱۳۷۶ق). مناقب آل ابی­ طالب. ...
  • ابن ­عبدالبر، یوسف­بن­عبدالله (۱۴۱۲ق). الاستیعاب. به کوشش: علی محمدبجاوی. بیروت: ...
  • ابن ­عدی، ابواحمدعبدالله (۱۴۰۹ق). الکامل فی ضعفاء الرجال. تحقیق: یحیی ...
  • ابن عساکر، علی­بن­حسن (۱۴۱۵ق). تاریخ مدینه دمشق. تحقیق: علی شیری. ...
  • ابن ­عطیه، مقاتل (۱۳۷۷ش). موتمر علماء بغداد. تحقیق: سیدمرتضی رضوی. ...
  • ابن کثیر، اسماعیل ­بن عمر (۱۴۱۹ق). تفسیر قرآن العظیم. تحقیق: ...
  • ابن مرتضی، احمدبن­یحیی (بی­تا). البحر الزخار الجامع لمذاهب علماء الامصار. ...
  • ابن ­ندیم، ابوالفرج ­محمد بن ­ابی­ یعقوب (۱۴۱۷ق). الفهرست. تحقیق: ...
  • اشعری، ابوالحسن­بن­اسماعیل­بن­اسحاق (۱۴۰۰ق). مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین. آلمان: ویسبادن، ...
  • البانی، محمدناصرالدین (۱۴۱۵ق). سلسله الاحادیث الصحیحیه. الریاض: مکتبه المعارف ...
  • اندلسی، ابن­عبد­ربه (۱۴۰۷ق). العقد الفرید. تحقیق: عبدالمجید ترحینی، مفیدمحمدقمیحه. بیروت: ...
  • انصاری دولابی، ابوبشر محمد (۱۴۰۷ق). الذریه الطاهره النبویه. تحقیق: سعدالمبارک ...
  • باقلانی، ابوبکرمحمدبن طیب (۱۴۲۲ق). الانتصار للقرآن. تحقیق: محمدعصام القضاه. عمان: ...
  • بحرالعلوم، محمدمهدی بن مرتضی (۱۳۶۳ش). رجال السید بحر العلوم «المعروف ...
  • بخاری، محمدبن اسماعیل (بی­تا). تاریخ الکبیر. دیاربکر: المکتبه الاسلامیه ...
  • بخاری، محمدبن اسماعیل (۱۴۰۷ق). صحیح البخاری. بیروت: دارالفکر ...
  • بخاری، محمدبن اسماعیل (۱۳۱۱ق). صحیح البخاری. مصر: السلطانیه، بالمطبعه الکبری ...
  • برقی، احمدبن­محمدبن­خالد (بی­تا). المحاسن. تحقیق: سیدجلال­الدین حسینی. تهران: دارالکتب الاسلامیه ...
  • بستانی، قاسم (۱۳۸۶ش). «ارزیابی حدیث نحن معاشرالانبیاء لا نورث»، شیعه ...
  • بشار عواد، معروف (۱۴۲۹ق). الذهبی و منهجه فی کتاب تاریخ ...
  • بغدادی، عبدالقاهربن­طاهر (۱۴۴۴ق). الفرق بین الفرق و بیان الفرقه الناجیه. ...
  • بنیاد دائره المعارف اسلامی (۱۳۶۲ش). «بتریه»، دانشنامه جهان اسلام. تهران: ...
  • بیهقی، احمدبن­حسین (بی­تا). السنن الکبری. بیروت: دارالفکر ...
  • ترمذی، ابوعیسی محمد (۱۴۰۳ق). سنن ترمذی. بیروت: دارالفکر ...
  • توحیدی ­نیا، روح الله (۱۳۹۳ش). «واکاوی چگونگی تعامل امام باقر(ع) ...
  • ثقفی، ابراهیم­بن­محمد (۱۴۲۴ق). الغارات. تحقیق: سیدجلال­الدین حسینی. قم: دارالکتب الاسلامیه ...
  • جعفری هرندی، محمد (۱۳۹۳ش). «ملاک و چگونگی به کار گیری ...
  • جعفریان، رسول (۱۳۸۱ش). حیات فکری و سیاسی امامان شیعه. قم: ...
  • جوهری، احمدبن­عبدالعزیز (۱۴۱۳ق). السقیفه و فدک. به کوشش: محمدهادی امینی. ...
  • حاکم نیشابوری، ابوعبدالله (۱۴۱۱ق). المستدرک علی الصحیحین. تحقیق: مصطفی عبدالقادرعطا. ...
  • حسکانی، عبیدالله بن عبدالله (۱۴۱۱ق). شواهد التنزیل لقواعد التفضیل. تحقیق: ...
  • حسینی میلانی، علی (۱۴۲۷ق). الشوری فی الامامه، قم: الحقایق ...
  • حسینی میلانی، علی (۱۳۸۸ش). امامت امیر المومنین در سنجش خرد. ...
  • حسینی میلانی، علی (۱۳۸۷ش). حدیث اقتداء به شیخین در ترازوی ...
  • حسینی میلانی، علی (۱۳۸۶ش). فدک در فراز و نشیب. قم: ...
  • حسینی میلانی، علی (۱۴۲۷ق). مساله فدک و حدیث انا معاشر ...
  • حسینی میلانی، علی (۱۴۳۰ق). مظلومیه الزهراء (س). قم: الحقایق ...
  • حلی، حسن­بن­یوسف (۱۳۸۱ش). ترتیب خلاصه الاقوال فی معرفه الرجال. تحقیق: ...
  • حلی، حسن­بن­یوسف (۱۴۱۱ق). رجال العلامه الحلی. به کوشش: محمدصادق بحرالعلوم. ...
  • حموی، یاقوت (۱۳۹۹ق). معجم البلدان. بیروت: دار احیاء التراث العربی ...
  • حنفی، علی­محمد فتح الدین (۱۳۸۷ش). فلک النجاه فی الامامه و ...
  • خرسان، سیدمحمدمهدی (۱۴۲۷ق). المحسن السبط مولود ام سقط. نقارش: دلیل ...
  • خطیب بغدادی، احمدبن­علی (۱۴۱۷ق). تاریخ بغداد. به کوشش: مصطفی عبدالقادرعطا. ...
  • خویی، ابوالقاسم (۱۴۱۳ق). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه. ...
  • دارقطنی، ابوالحسن علی­بن­نعمان­بن­دینارالبغدادی (۱۴۱۹ق). فضائل الصحابه ومناقبهم وقول بعضهم فی ...
  • دینوری، ابن قتیبه (۱۴۱۰ق). الامامه و السیاسه المعروف بتاریخ الخلفاء. ...
  • ذهبی، شمس الدین (۱۴۲۵ق). تذهیب تهذیب الکمال فی اسماء الرجال. ...
  • ذهبی، شمس الدین (۱۴۲۷ق). سیر اعلام النبلاء. قاهره: دارالحدیث ...
  • ذهبی، شمس الدین (۱۳۸۲ق). میزان الاعتدال فی نقد الرجال. بیروت: ...
  • الرازی اللالکائی، هبهالله­بن­الحسن­بن­المنصورالطبری (۱۴۲۳ق). شرح اصول اعتقاد اهل السنه والجماعه. ...
  • رازی، محمدبن­حسان (۱۳۷۱ش). تفسیر القرآن. تهران: اساطیر ...
  • رازی، ابوعلی مسکویه(۱۳۷۹ش). تجارب الامم. تهران: سروش ...
  • راوندی، قطب الدین سعیدبن هبه­الله (۱۴۰۹ق). الخرائج و الجرائح. قم: ...
  • رحمتی، محمدکاظم (۱۳۸۸ش). مقالاتی در تاریخ زیدیه و امامیه. تهران: ...
  • رفعت، محسن (۱۳۹۸ش). «حدیث دوبار زادگی امام صادق (ع) از ...
  • رهبر، محمدتقی (۱۳۷۹ش). «فدک نماد مظلومیت اهل­بیت». میقات حج. شماره ...
  • زرکلی، خیرالدین (۱۹۸۰م). الاعلام. بیروت: دارالعلم ...
  • سبکی، عبدالوهاب (۱۴۰۷ق). معید النعم و مبید النقم. بیروت: موسسه ...
  • سیوطی، جلال الدین (بی­تا). الدر المنثور. بیروت: دارالمعرفه ...
  • سیوطی، جلال الدین (۱۴۰۳ق). طبقات الحفاظ. بیروت: دارالکتب العلمیه ...
  • شافعی، علی­بن­عبدالله­بن­احمد، السمهودی، نورالدین (۱۴۱۹ق). وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی. ...
  • شهرستانی، محمدبن­عبدالکریم (بی­تا). الملل و النحل. بی­جا. موسسه الحلبی ...
  • شوشتری، محمدتقی (۱۴۱۰ق). قاموس الرجال. قم: موسسه النشر الاسلامی ...
  • شوشتری، نورالله بن شریف الدین (۱۳۶۷ق). الصوارم المهرقه فی نقد ...
  • صفدی، صلاح الدین­خلیل (۱۴۲۰ق). الوافی بالوفیات. تحقیق: احمد الارناووط، مصطفی ...
  • طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۰ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: موسسه الاعلمی ...
  • طبرانی، سلیمان­بن­احمد (۱۴۲۸ق). التفسیر الکبیر. اردن: دارالکتاب الثقافی ...
  • طبری، ابوجعفرمحمد­بن­جریر (۱۳۸۷ق). تاریخ الطبری (تاریخ الامم و الملوک). تحقیق: ...
  • طبری، ابوجعفرمحمد­بن­جریر (۱۴۱۲ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارالمعرفه ...
  • طحاوی، احمدبن­محمد (۱۴۱۴ق). شرح معانی الآثار. تحقیق: محمدزهری النجار- محمدسیدجادالحق. ...
  • طوسی، محمدبن­حسن (۱۳۶۵ش). تهذیب الاحکام. تحقیق: سید حسن خرسان. تهران: ...
  • طوسی، محمدبن­حسن (۱۳۷۳ش). رجال الطوسی. محقق: جواد قیومی اصفهانی. قم: ...
  • طوسی، محمدبن­حسن (بی­تا). التبیان فی تفسیر القرآن. تصحیح: احمدحبیب عاملی، ...
  • طیب، عبدالحسین (۱۳۶۹ش). اطیب البیان فی تفسیر القرآن. تهران: اسلام ...
  • العاملی (۱۴۲۲ق). الانتصار. بیروت: دارالسیره ...
  • عاملی، سیدجعفرمرتضی (۱۴۱۸ق). ماساه الزهراء. بیروت: دارالسیره ...
  • عجلی، احمدبن­عبدالله (بی­تا). معرفه الثقات. المدینه المنوره: مکتبه الدار ...
  • عصامی، عبدالملک­بن­حسین (۱۴۱۹ق). سمط النجوم العوالی فی انباء الاوائل والتوالی. ...
  • عقیلی، ابوجعفرمحمدبن­عمرو (۱۴۰۴ق). الضعفاء الکبیر. تحقیق: عبدالمعطی امین قلعجی. بیروت: ...
  • علی السالوس، علی­بن­احمد (۱۴۲۴ق). مع الاثنی عشریه فی الاصول والفروع. ...
  • فاتحی‎نژاد، عنایت‎الله (۱۳۷۷ش). «ابن شبه»، دایرهالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر ...
  • فهیمی ­تبار، حمیدرضا (۱۳۹۲ش). «بررسی تطبیقی روایت لا نورث ما ...
  • قاضی نعمان، ابوحنیفه محمدبن­نعمان (۱۳۸۳ق). دعائم الاسلام. قاهره: آصف بن ...
  • قشیری نیسابوری، مسلم­بن­حجاج (بی­تا). صحیح المسلم. بیروت: دارالفکر ...
  • قطب، سید (۱۴۲۵ق). فی ظلال القرآن. بیروت: دارالشروق ...
  • قندوزی، سلیمان­بن­ابراهیم (۱۴۲۲ق). ینابیع الموده لذو القربی. تحقیق: علی بن ...
  • کشی، محمدعمربن­عبدالعزیز (۱۳۴۸ش). اختیار معرفه الرجال. مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد ...
  • کوفی، محمدبن­سلیمان (۱۴۱۲ق). مناقب الامام امیرالمومنین. تحقیق: محمدباقرمحمودی. قم: مجمع ...
  • مالک بن انس (بی­تا). المدونه الکبری. بیروت: داراحیاءالتراث العربی ...
  • مامقانی، عبدالله (بی­تا). تنقیح المقال فی علم الرجال. قم: موسسه ...
  • ماوردی، علی (بی­تا). النکت و العیون تفسیر الماوردی. تحقیق: سیدبن­عبدالمقصودعبدالرحیم، ...
  • متقی، علی­بن­حسام­الدین (۱۴۰۹ق). کنز العمال. به کوشش: بکری حیانی، الشیخ ...
  • مجلسی، محمدباقر (۱۴۰۳ق). بحار الانوار الجامعه لدرر الاخبار الائمه الاطهار. ...
  • مجموعه المولفین (۱۴۱۲ق). الجامع فی الجرح والتعدیل. بیروت: عالم الکتب ...
  • محمد بن­مکرم ، ابوالفضل (۱۴۰۲ق). مختصر تاریخ دمشق لابن عساکر. ...
  • مزی، جمال الدین (۱۴۰۰ق). تهذیب الکمال فی اسماء الرجال. تحقیق: ...
  • مسعودی، علی­بن­حسین (۱۴۰۹ق). مروج الذهب و معادن الجوهر. به کوشش: ...
  • مسعودی، علی­بن­حسین (۱۴۲۶ق). اثبات الوصیه. قم: انصاریان ...
  • معروف الحسنی، هاشم (۱۳۷۳ش). سیره الائمه اثنی عشر. ترجمه: محمد ...
  • مغراوی، ابوسهل محمدبن­عبدالرحمن (بی­تا). موسوعه مواقف السلف فی العقیده و ...
  • مفید، محمدبن­نعمان (۱۴۱۳ق- الف). الاختصاص. تحقیق: علی اکبر غفاری، محمود ...
  • مفید، ­محمدبن­نعمان (۱۴۱۳ق-ب). الامالی. تحقیق: حسین استادولی ، علی اکبر ...
  • مقدسی، ضیاءالدین ابوعبدالله­محمدبن­عبدالواحد (۱۹۹۴م). النهی عن سب الاصحاب وما فیه ...
  • مقریزی، احمدبن­علی (۱۴۲۰ق). امتاع الاسماع. تحقیق: محمد عبدالحمید النمیسی. بیروت: ...
  • نسایی، ابوعبدالرحمن احمد بن شعیب (بی­تا). فضائل الصحابه. بیروت: دارالکتب ...
  • نسایی، ابوعبدالرحمن احمد بن شعیب (۱۴۰۶ق). الضعفاء والمتروکین. بیروت: دارالمعرفه ...
  • نمازی شاهرودی، علی (۱۴۱۴ق). مستدرکات علم رجال الحدیث. تهران: فرزند ...
  • نوری، حسین­بن­محمدتقی (۱۴۲۹ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. تحقیق: موسسه ...
  • یعقوبی، احمدبن­ابی­یعقوب (بی­تا). تاریخ الیعقوبی. بیروت: دارصادر. ...
  • نمایش کامل مراجع