تاملی بر دلایل انعقاد قراردادهای عملیات مشترک در صنعت بالادستی نفت و گاز

امروزه علاوه بر قراردادهای اصلی بالادستی در صنعت نفت یک سری قراردادهای دیگری نیز منعقد می شود که قراردادهای مشارکت یا سطح دوم نامیده می شوند. این قراردادها انواع مختلفی دارد که یکی از آن ها قراردادهای عملیات مشترک است. قراردادهای عملیات مشترک نوعی از قراردادهای سرمایه­گذاری مشترک هستند که به موجب آن چند شخص توافق می نمایند تعهدات مربوط به قرارداد اصلی بالادستی را بدون تشکیل شخص حقوقی مستقل، به صورت مشترک به انجام رسانند. در این قرارداد حقوق و تعهدات متصدی، حقوق و تعهدات شرکای غیرمتصدی، چگونگی انجام عملیات، نحوه تقسیم سود و زیان، سهم هریک از طرفین در قرارداد، نحوه انتخاب متصدی، چگونگی نظارت اعضای غیرمتصدی و غیره مشخص می شود. دلایل انعقاد قراردادهای عملیات در تمام موارد یکسان نیست و تحت تاثیر عوامل مختلف متفاوت است. از یک سو در قراردادهای عملیات مشترک با حق مشترک دلایل انعقاد متفاوت از دلایل انعقاد در قراردادهای عملیات مشترک با حقوق مستقل است. از سوی دیگر با توجه به اعضای مشارکت کننده در قرارداد دلایل انعقاد قرارداد نیز متفاوت است. البته این مسئله به این معنا نیست که هیچ دلیل مشترکی نداشته باشند. قراردادهای عملیات مشترک بیشترین مزایا را برای شرکت های داخلی بخصوص شرکتهای ملی دارند. آن دسته از شرکت های ملی که قصد دارند در کنار ایفای وظایف سنتی خود به سوی بین­المللی شدن و سودآوری بیشتر حرکت نمایند، شایسته است به قراردادهای عملیات مشترک نگاه ویژه داشته باشند و همچنین شرکت هایی که تمایل به استفاده از قراردادهای مشارالیه را دارند باید علاوه بر منافع خود در این قراردادها، مزایا و منافع طرف مقابل را در نظر بگیرند زیرا ممکن است منافع طرف مقابل بیشتر از منافع خود شرکت باشد که در بلندمدت ممکن است به زیاندهی و ناکارآمدی شرکت بینجامد.