تاثیر متقابل مکان و نوع کشت بر فنولوژی و عملکرد سیاهدانه (.Nigella sativa L)

این پژوهش به منظور مقایسه عملکرد و اجزای عملکرد سیاهدانه تحت شرایط کشت بهاره و پاییزه در شرایط آبی و دیم در مزارع استانکرمانشاه انجام شد. جامعه آماری عبارتند از (هر واحد آزمایشی شامل ۵ ردیف گیاه سیاهدانه و دو روش کشت بهاره و پائیزه در سه مکانمختلف (دالاهو، کرمانشاه و اسلام آباد) در ۳ تکرار بود. از طرح آماری بلوک های کاملا تصادفی استفاده شد. صفات مورد بررسی شامل تعدادگل آذین، تعداد فولیکول، تعداد دانه در فولیکول و بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه بود. نتایج تجزیه واریانس نشان می دهد که اثر مکان،تاریخ کاشت و شرایط رطوبتی بر صفات تعداد گل آذین، تعداد فولیکول، تعداد دانه در فولیکول و بوته، عملکرد دانه سیاهدانه تفاوت معنی-دار داشت اما اثر مکان بر روی صفات وزن هزار دانه معنی دار نبود. اثر متقابل مکان در شرایط رطوبتی بر کلیه صفات معنیدار بود. بالاترینتعداد گل آذین و عملکرد دانه به ترتیب مربوط به تاریخ کاشت پائیزه و بهاره در منطقه کرمانشاه و کمترین آن مربوط به تاریخ کاشت بهارهدر منطقه دالاهو بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که در مرحلهی اول فراه بودن آب قابل دسترس، سبب بهبودی صفات و در نهایتافزایش تولید محصول سیاهدانه شده است، از طرف دیگر انجام کشت در فصل پاییز نیز به نوبه ی خود تاثیر زیادی بر بهبود رشد گیاهداشته و همین امر سبب افزایش تولید بذر سیاهدانه شده است. در اسلام آباد برای اکثر صفات زایشی خصوصا" در کشت پاییزه ، واکنشبهتری نسبت به دو منطقهی دیگر داشت، اما کشت پاییزه در کرمانشاه به علت پرشدن مناسب دانه ها عملکرد بیشتری نشان داده و سببشده تا عملکرد دانه افزایش یابد و در نتیجه برتری نسبت به اسلام آباد داشته باشد. در هرحال در بین سه منطقه ی مورد بررسی دالاهوواکنش ضعیفتری در تولید محصول سیاهدانه داشت و کرمانشاه و اسلام آباد برای کشت این محصول مناسبتر بودند. همبستگی صفاتنشان داد که صفات زایشی گل با عملکرد رابطه ی بالایی نشان دادند. اما وزن هزار دانه نسبت به صفات زایشی گل رابطه ی بالاتری باعملکرد داشت. در بین مناطق سه گانه، کرمانشاه در اولویت اول کشت قرار داشته و در مراتب بعدی به ترتیب اسلام آباد و دالاهو می باشد،که بهتر است کشت بصورت پاییزه انجام شود. بررسی عملکرد اقتصادی نشان داد که، انجام آبیاری سبب افزایش قابل توجه میزان درآمدناخالص شد و در مقایسه با کشت گندم آبی، کشت سیاهدانه بسیار مقرون به صرفه تر بود و همچنین کشت در شرایط دیم سیاه دانه نیزبسیار مقرون به صرفه تر از کشت گندم بود.