به دستش یکی تند سارنج بود (ابهام زدایی از رزم افزاری ناشناخته)

در منابع کهن سلاح شناسی و نیز متون تاریخی و پهلوانی، گاهی از رزم افزارهایی نام برده شده است که امروزه برای پژوهشگران و محققان ادب حماسی و پهلوانی، ناآشنا و غریب می نماید. یکی از این رزم افزارها، « سارنج » نام دارد که ظاهرا برای نخستین بار در منظومه زرین قبانامه –که از منظومه های بلند پهلوانی عهد صفوی است- از آن یاد شده است و مصحح فاضل آن، اظهار داشته اند که این واژه را در فرهنگ ها و متون نیافته اند و فعلا منحصر به یگانه کاربرد آن در زرین قبانامه است. نگارنده این جستار، با پژوهش در متون پهلوانی، تاریخی و قصه های بلند عامیانه ماجراجویانه، علاوه بر یافتن نمونه هایی دیگر از سارنج ، و توصیف شکل و ساختار ظاهری این رزم افزار و نحوه به کارگیری آن توسط طبقه و گروهی خاص از پهلوانان و جنگجویان، به این نتیجه رسیده است که واژه سارنج برای نخستین بار، در ریختی کهن تر و اصیل تر، در قرن ششم و هفتم استفاده می شده است و پس از آن، در زنجیره ای درهم و پیچیده از تصاحیف و تغییرات، به سارنج مبدل گردیده است.