بررسی اثربخشی برنامه ریزی و اقدامات معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد با محوریت پزشکی خانواده در سال ۱۴۰۱ و مقایسه با سال قبل در استان چهارمحال و بختیاری

زمینه و هدف: در سه سال گذشته پاندمی کووید۱۹ بسیاری از برنامه ها را در استان چهارمحال و بختیاری تحت الشعاع قرارداده است. لذا حرکت جدی بر مبنای برنامه، مسئولیت پذیری و پاسخگویی اجتماعی و تقویت پزشکی خانواده بصورت جدی در طرح عدالت و تعالی نظام سلامت مورد توجه قرار گرفت. این مطالعه به منظور ارزیابی اقدامات سال ۱۴۰۱ حوزه بهداشت استان با جمعیت حدود یک میلیون نفر و با محوریت پزشکی خانواده و مقایسه با سال قبل اجرا شد.روش مطالعه: در بهمن ماه ۱۴۰۰ سیاست های معاونت بهداشت دانشگاه به ذی نقشان اعلام و در ادامه برنامه عملیاتی ۱۴۰۱تدوین گردید. تقویت برنامه پزشکی خانواده، متوقف نمودن روند افزایشی خودکشی، افزایش پوشش غربالگری و مراقبت بیماری های غیرواگیر، کاهش مرگ و میر مادران باردار و کودکان، نظارت بهداشت محیط، جوانی جمعیت، توانمندسازی مدیران و کارکنان و مستندسازی فعالیتها با رویکرد آموزش بهداشت و اقناع سازی جامعه؛ کار گروهی و افزایش مشارکت دستگاهها و مردم با اهداف مشخص و حمایت طلبی تعیین شدند. برنامه ها در استانداری ارایه و برای اجرا مصوبه گرفتند. پایش و ارزشیابی ها بطور جدی اجرا گردید. جلسات متعدد در قالب راندهای صبحگاهی و شبانگاهی بصورت مجازی برگزار گردید. فرم های ارزیابی و استخراج شاخص های عملکردی تهیه و در دو جلسه نحوه تکمیل فرم ها به ذینفعان آموزش داده شد. عملکرد در دو بازه زمانی یکساله، یکی به عنوان مبنای مقایسه (۱۳۹۹/۱۰/۱ تا ۱۴۰۰/۱۰/۱) و دیگری برای تعیین عملکرد (۱۴۰۰/۱۰/۱ تا ۱۴۰۱/۱۰/۱) و مقایسه برنامه ای جمع اوری گردید. روایی و پایایی آنها بررسی و تایید شد. داده ها از منابع و سامانه های الکترونیک سیب، رهاورد و مستندات ستادی و شبکه های بهداشت و درمان جمع اوری و گزارش عملکرد تهیه شد. مجددا گزارش برای Cross-validation برای همه مدیران ارسال و تاییدیه آنها اخذ و گزارش اصلاح و نهایی شد.یافته ها: با حمایت های معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، هیات رئیسه دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد و تلاش های شبانه روزی همکاران زحمتکش در سطوح مختلف نظام شبکه های بهداشت و درمان شهرستان های ده گانه و استفاده از همه ظرفیت ها و بخصوص داشتن برنامه و حرکت بر مبنای آن و پوشش ۱۰۰% پزشکی خانواده در روستاها و شهرهای زیربیست هزارنفر استان، عملکرد سالیانه حوزه بهداشت دانشگاه موفقیت آمیز (دستیابی به اهداف) بود. عملکردها بصورت استانی و شهرستانی در ۱۲ جدول و ۳۰ اقدام اساسی فهرست و در سایت مرکز بهداشت استان اطلاع رسانی شدند، افزایش ۳%جذب پزشکان خانواده برای ارایه خدمت در استان، افزایش ۲۸% ارایه خدمات سرپایی پزشکان خانواده (۱۳۹۴۷۹۴ ویزیت)، توقف روند ده ساله افزایشی خودکشی و کاهش ۱۵% خودکشی های منجر به فوت، کاهش ۸۷% مرگ و میر مادران باردار، کاهش ۲۴% مرگ نوزادان، کاهش ۱۶% مرگ زیرپنجسال، افزایش ۳۴% مراقبت بیماران مزمن توسط پزشکان، افزایش ۲۹%خدمات دندانپزشکی و استفاده از گروه های جهادی، افزایش ۲۱% خدمات بهداشت محیط، افزایش ۵%مشاوره فرزنداوری، افزایش ۳۷%مشارکت خیرین، گسترش خدمات به مناطق محروم، استفاده از ترجمان دانش یافته های مطالعه مبتنی بر جمعیت کوهورت شهرکرد برای تدوین برنامه ها و حمایت طلبی، افزایش ۲۵% غربالگری ها و خطر سنجی بیماری های قلبی عروقی و سرطان ها، افزایش ۳۰%مراقبت مدارس و افزایش ۷۱% پایش و نظارت ستادی و محیطی از مهمترین یافته ها در مقایسه با سال قبل بود.نتیجه گیری: موفقیت های کسب شده مرهون کارگروهی، انضباط، اقتدار و برمبنای برنامه و با رویکرد علمی حرکت کردن و محوریت پزشکی خانواده در سطوح مختلف نظام شبکه و استفاده از همه ظرفیت ها بوده است. حوزه بهداشت نیازمند رویکرد کار میدانی، نظارت قوی، پیگیری مکرر و دلسوزی، حمایت طلبی و مشارکت همگان و پشتیبانی سطح به سطح است.