مروری بر چالش های فرهنگی اجرای طرح پزشک خانواده

زمینه و هدف: پزشکی خانواده، برنامه ای مبتنی بر جامعه برای ارائه خدمات سلامت است که در آن تیم پزشکی خانواده آموزش دیده، خدمات اولیه بهداشتی و درمانی را به صورت جامع، هماهنگ، مستمر و فرد محور به همه افراد در هر سن و جنس با هدف تامین، حفظ و ارتقای سلامتی مردم جامعه ارائه می کند. اجرای این طرح در کشور با چالش هایی همراه بوده است. هدف از انجام این مطالعه بررسی چالش های فرهنگی اجرای طرح پزشک خانواده به روش مروری می باشد.روش مطالعه: مطالعه حاضر از نوع مروری است که با استفاده از پایگاه های اطلاعاتی ISI, Pubmed و Science Direct و منابع فارسیIranmedex, SID و Magiran انجام شده است. جستجو در این پایگاه ها با استفاده از کلمات کلیدی پزشک خانواده (Family practice)، چالش های اجرای طرح پزشک خانواده (Challenges of family practice implementation) و چالش های فرهنگی (Cultural challenges) انجام شد. از بین مطالعاتی که طی سال های ۱۳۸۴ تا ۱۴۰۱ منتشر شده بود، ۴۶ مقاله استخراج شده است. در نهایت ۱۶ مقاله در راستای اهداف پژوهشگران مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: یکی از موانع اجرای طرح پزشک خانواده چالش های فرهنگی می باشند. چالش های فرهنگی همان گونه که از عنوان آن پیداست، ریشه در شرایط و بسترهای فرهنگی موجود در جامعه داشته، و عواملی همچون شکل گیری فرهنگ نادرست مردم در مراجعه به پزشکان، مقاومت مردم در برابر تغییرات فرهنگی حاصل از پزشک خانواده، درونی نشدن بسیاری از ارزشهای فرهنگی به عنوان بنای رفتار عدالت محور نزد مردم و مسئولین، نبود فرهنگ مشارکتی و فرهنگ انجام کار تیمی نزد مسئولین را شامل می شود. موانع فرهنگی، به عنوان یکی از دلایل استفاده پایین از خدمات مراقبت سلامت در آسیا گزارش شده است. در این خصوص، دونالد بار و همکاران، دسترسی فرهنگی را با مواردی مانند نژاد، اقلیت ها و زبان، مطرح نموده اند و در مطالعه خود برخی عقاید برگرفته از مذهب در جمعیت تحت پوشش را نشان داده اند. در این مطالعه برخی بیماران ترجیح داده اند تا به پزشک هم جنس خود مراجعه نمایند و نه به پزشک خانواده خود. البته این رویکرد منجر به این نشده است که به پزشک دیگری مراجعه کنند یا پزشک خود را عوض کنند. با توجه به مطالعه دونالد بار، شاید دسترسی فرهنگی در استان هایی که اقلیت های مذهبی و یا سایر مذاهب وجود دارد نقش بیشتری خواهد داشت. نتیجه گیری: فرهنگ سازی و اطلاع رسانی به جمعیت تحت پوشش از مواردی است که توسط پزشکان خانواده باید انجام گیرد تا به مرور زمان این فرهنگ در میان مردم نهادینه شود. نقش دادن به مردم و فراهم نمودن بستر مناسب برای فرهنگ سازی و افزایش ارتباط تیم سلامت با مردم، به رفع چالش های فرهنگی و پایداری طرح پزشک خانواده کمک خواهد نمود.