عوامل بروز مشکلات اخلاقی برنامه پزشکی خانواده از دیدگاه دریافت کنندگان خدمات

زمینه و هدف: برنامه پزشکی خانواده از سه ضلع دریافت کننده خدمات (مردم) ، ارایه دهنده خدمات(پزشکان خانواده) و متولی برنامه و منابع(وزارت بهداشت) تشکیل شده است. جهت توفیق برنامه، لازم است که رضایت و نیازهای دینفعانش فراهم شود تا ضمن رسیدن به اهدافی که برنامه برای آن طراحی شده، پایداری و تداوم خود برنامه هم تضمین گردد. مردم مهمترین ذینفعان برنامه هستند. پس باید تلاش بیشتری برای جلب حمایت آنان از اجرای برنامه صورت پذیرد. یکی از راه های جلب رضایت مردم، توجه به خواستها و نظرات آنها در مورد مسایل مختلف مرتبط با برنامه می باشد. با توجه به اهمیت زیاد مسایل اخلاقی در جامعه ایران، در این مطالعه به بررسی نظرات مردم در مورد عواملی که موجب بروز تبعات اخلاقی در برنامه پزشکی خانواده می شوند، پرداختیم.روش بررسی: این مطالعه کیفی، با روش تحلیل محتوای قراردادی و بر روی ۲۱ دریافت کننده خدمات پزشکی خانواده انجام شد. نمونه گیری افراد، مبتنی بر هدف بوده و داده ها با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته انفرادی جمع آوری شد. در مصاحبه های انجام شده، افراد، به بیان تجربیات خود از عوامل ایجاد کننده مشکلات اخلاقی در برنامه پزشکی خانواده پرداختند. مصاحبه ها ضبط و پیاده شده و سپس بر اساس تحلیل محتوای قراردادی مورد تجزیه و تحلیل و طبقه بندی قرار گرفت.یافته ها: تجزیه و تحلیل صحبت های مردم مصاحبه شونده، در مورد عوامل بروز مشکلات اخلاقی در برنامه پزشکی خانواده ایران، منجر به استخراج ۲ طبقه و ۶ زیر طبقه از ۲۲ رمز اولیه شد. دو طبقه اصلی شامل محدودیت ها و بی کفایتی ها بودند. محدودیتها به چهار زیر طبقه محدودیت در انتخاب پزشک خانواده، محدودیت دسترسی به پزشک، محدودیت مراجعه به متخصص و اجبار در عضویت در طرح تقسیم می شد. در حالیکه بی کفایتی شامل دو زیر طبقه بی کفایتی پزشکان خانواده و بی کفایتی نظام سلامت(سیستم) بود.نتیجه گیری: بررسی و تحلیل نتایج حاصل شده دو نکته را نشان داد. یکی اینکه عوامل متعدد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در تمایلات مردم موثر بوده و لزوما خواست مردم با اصول و ارزشهای اخلاقی همراهی ندارد. تا جایی که حتی ممکن است براثر وارونگی ارزشها، خواست مردم برخلاف اصول اخلاق باشد و دیگر اینکه عدم اطلاع رسانی و توجیه دریافت کنندگان خدمت قبل از ارایه آن، می تواند نتایج زحمات و تلاشهای صورت گرفته را در نظر آنها به ضد خود تبدیل نماید.