معجزه و شرایط آن از دیدگاه عبدالجبار معتزلی ، فخررازی و خواجه طوسی

متکلمین اسلامی در معنا وشرایط معجزه ودلالت آن بر صدق مدعی دارای اختلاف نظراتی می باشند.این تحقیق به بررسی این اختلافات ازدیدگاه سه متکلم بزرگ جهان اسلام یعنی:قاضی عبدالجبار با گرایش معتزلی وفخر رازی با گرایش اشعری وخواجه با گرایش شیعی پرداخته است.نگارنده به شیوه تحلیلی-توصیفی واستفاده از منابع وآثار مهم این سه متکلم کوشیده است ، به بررسی شرایط معجزه از نظر هریک از این سه متکلم بپرداخته. ونتیجه این بررسی ها این شد که: عبدالجبار در تعریف معجزه میگوید؛معجزه،فعل حادث وخارقالعاده ای که خداوند برای تایید انبیاء بر ایشان جاری میسازد.و دارای شرایطی از قبیل -۱:یا خارج ازقدرت هر موجود محدود باشدیادرحد قدرتش.-۲ پس ازادعای نبوت باشد.-۳مطابق ادعا باشد.-۴مخالف جریانات عادی باشد.۵حقیقتا یاتقدیرا ازسوی خدا باشد.-۶از اموراتی باشد که انجام آن از جهت جنس وصفت سخت ودشوار است اما فخر میگوید؛معجزه امر خارق العاده،مقرون به تحدی با عدم معارضه که دارای قیودی میباشد؛-۱قید امر:از جهت این که معجزه عادی وغیر عادی میباشد.-۲ قیدخارق العاده:جهت متمایز ساختن مدعی از غیرمدعی.-۳قیدمقرون به تحدی:برای شناخت کاذب از صادق ومتمایز ساختن معجزه از ارهاص وکرامت آمده. -۴قید عدم معارضه:برای متمایز ساختن معجزه ازسحر وشعبده آمده است. خواجه درتعریف معجزه میگوید:کارهای خارق العاده ای که دیگران از آوردن آن چه درقسمت سلبی وچه درقسمت اثباتی نااتوانند. و دارای شرایطی ازقبیل: -۱مردم ازآوردن آن عاجز باشند.-۲ازجانب خدا باشد.-۳در دوران تکلیف باشد.۴توام- با ادعا باشد.-۵خارق العاده باشد. وازطریق این معجزات نبو۶ت پیامبررا به ثبوت میرساند.