چیستی تاویل عرفانی قرآن و نسبت آن با تاویل فنی

عالمان و محققان دینی درباره شرح و تفسیر «تاویل قرآن» سخنان مختلفی بیان کرده و اصطلاحات متنوعی را پدید آورده اند. در عرف عرفان و لسان اندیشمندان، به طور رایج فهم و شرح آیات الهی به وسیله عارفان، «تاوبل» نام گرفته است که با ذوق خاص و ارائه مفاهیم ویژه همراه است. بررسی تاوبل قران نزد عرفا و اینکه چرا فهم خود را فهم تاویل می دانند، تابع تبیین مبانی معرفتی و هستی شناختی عرفانی است که آثار ابن عربی و پیروان او بهترین منبع این بررسی است. در دیدگاه ابن عربی، فهم و شناخت هر حقیقتی، از جمله فهم تاویل و حقیقت قرآن، تنها وقتی حاصل می شود که مبادی ادراک قلب حقیقی انسان از راه تصفیه باطن گشوده شود و محل دریافت تجلیات داتی و اسمائی گردد. این نوع اخذ علم، خصوصیت اصلی و فصل ممیز معارف عرفانی است و راه بدیلی ندارد. در قبال این ادعا، راه بدیلی با عنوان تاویل فنی قرآن طرح شده است که این مقاله به نفد آن اشاره دارد.