زمینه و هدف: هدف
پوشش همگانی سلامت (UHC)، اطمینان از دریافت خدمات ضروری سلامت بدون تحمل دشواری مالی برای آن است. حکمرانی خوب در نظام سلامت موفقیت اصلاحات
پوشش همگانی سلامت را به همراه دارد. یکی از جنبه های حیاتی ولی چالش برانگیز تقویت حکمرانی سلامت، جلب نظام مند مشارکت مردم در عرصه شکل دهی سیاست ها و تصمیم های بخش سلامت است. باتوجه به اینکه حمایت قوانین و اسناد بالادستی کشورها از تصمیم گیری مشارکتی، یکی از عوامل موثر در شکل گیری و پایداری مشارکت مردم در بخش سلامت به شمار می رود، این مطالعه به بررسی هم راستایی احکام قوانین برنامه های توسعه دولت ها در ایران از سال ۱۳۶۸ تا۱۳۹۵ با قانون اساسی در جلب مشارکت مردم دراداره امور کشور با تمرکز بر بخش سلامت پرداخته است.
روش: مطالعه به روش کیفی طراحی و اجرا شده است. داده ها از مستندات قانونی شامل: متن احکام قوانین برنامه های پنج ساله اول تا ششم توسعه که در فاصله بین سال های ۱۳۶۸-۱۳۹۵ تدوین شده اند و همچنین متن قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۵۸ و اصلاحات بعدی آن استخراج شده اند. داده ها با استفاده از رویکرد تحلیل محتوای کیفی به روش تجمعی (summative) مدیریت و تحلیل شده است.
یافته ها: طی سال های مورد بررسی، دولت ها همواره برای جلب مشارکت مالی مردم در بخش عمرانی یا پرداخت بخشی از هزینه های بهداشت و درمان، حکم حقوقی لازم را در قوانین برنامه خود دریافت کرده اند که با اصل بیست و نهم قانون اساسی مبنی بر «اجازه دولت به تامین بخشی از منابع مورد نیاز دسترسی به خدمات بهداشتی درمانی از طریق مشارکت مردم» منطبق است.
مطابق اصول متعدد قانون اساسی از قبیل؛ بند ۸ اصل سوم، بند۳ اصل چهل و سوم و اصل یکصدم، تعامل مردم در شناسایی مسایل و اتخاذ تصمیم مناسب در اداره امور کشور از جمله بخش سلامت به رسمیت شناخته شده است که حکم متناظری برای عملیاتی کردن آن در قوانین برنامه توسعه دولت ها لحاظ نشده است.
نتیجه گیری : یافته های این مطالعه نشان داد که به رغم تعدد و کفایت اصول قانون اساسی در به رسمیت شناختن حق مشارکت مردم در
سیاست گذاری ها بخصوص دربخش سلامت، به بودجه ریزی مشارکتی بجای
سیاست گذاری مشارکتی متمرکز شده است. با توجه به اهمیت مشارکت جامعه در رفع یا کاهش نابرابری ها در بهره مندی از خدمات سلامت به ویژه در گروه های آسیب پذیر، پیشنهادهایی در سطح دولت و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به عنوان متولی اصلی نظام سلامت ارائه شد.