تفکر تقدیرگرایی و جبرگرایی در کتاب نفثه المصدور زیدری نسوی و آثار آن

در عقیده تقدیرگرایی و جبرگرایی از تفکرات مربوط به اواخر قرن سوم هجری است و مربوط به تفکر اشاعره اهل سنت است، «مذاهب فقهی» اهل سنت شامل حنفی، مالکی، شافعی و حنبلی بود و به موازات آن «مکاتب اصولی» آن نیز به ظهور رسید، دراین بین مذاهب فقهی باید پایبند یکی از مکاتب اصولی مثل اهل حدیث، معتزله، اشاعره و... می شدند، مکتب اصولی اهل حدیث، جبرگرای مطلق با حرام دانستن ورود عقل به مباحث ایمانی بود و معتزله عکس آن را رواج می داد، ولی ازآنجاکه اکثریت مردم از بحث های عقلی به دور بودند، معتزله رونق زیادی پیدا نکرد، به همین دلیل یکی از شاگردان مکتب اعتزال به نام ابوالحسن اشعری از مکتب معتزله کناره گرفت و سعی کرد راه وسطی بجوید، وی مکتب فکری جدیدی تحت عنوان اشاعره را ارائه داد که ورود عقل به مباحث ایمانی را جایز می شمارد ولی برای جبرگرایی نتوانست برنامه تنظیم کند و آن را پذیرفت، در این تفکر انسان فاعل اعمال خود نیست بلکه کاسب اعمال خود است و آنچه به او می رسد مجبور است بپذیرد، این تفکر در عام مردم ایران آن زمان از بدو ورود اسلام سنی در ایران تا حتی زمان حمله مغول وجود داشت، و از موانع اساسی عدم مقاومت در مقابل آنها شد و تاتار هم از این تفکر غالب سو استفاده کرده و خود را آستین انتقام خدا بر این مردم مظلوم قلمداد کرده و حمام خون و خرابی هایی که طی چند قرن به بار آوردند خواست خدا اعلام می کرد و مردم هم بر اساس این تفکر کوتاهی و سستی خود در دفاع را به گردن تقدیر می انداختند، این عقیده در کتاب نفثه المصدور زیدری نسوی، با واژه های مترادف با وجوه مختلف با بسامد بسیار بالا موج می زند که می توان آنها را استخراج کرد و آثار آن را به تحلیل نشست. است.