روانشناسی رشد خلاقیت و ارتباط آن با شخصیت و هوش

خلاقیت یکی از جالب ترین و پرثمرترین کنش وری های ذهن انسان است که در مقام مقایسه با سایر توانش های ذهنی مطالعات اندکی درباره آن صورت گرفته است. گیلفورد کلید خلاقیت را در «تفکر واگرا» می داند تفکری که دامنه وسیعی از بدی های مختلف را با خلق راه حل های بسیار بدیع و اصیل دربرمی گیرد. گاردنر خلاقیت را عالی ترین سطح کنش وری ذهن انسان در هریکم از حیطه های هفت گانه هوش می داند. استرنبرگ به نقش نوتوجیهی در خلاقیت اهمیت می دهد. او با ارائه یک مدلی سه وجهی از ساختار هوش معتقد است، افرادی که خود را به سرعت با محرک های نو تطبیق داده و راه حل های تازه را ترجیح می دهند از خلاقیت بیشتری برخوردارند. هوش و خلاقیت دو فرایند متفاوت از فعالیت های ذهنی هستند که به نحو نسبتا ضعیفی با یکدیگر مرتبط اند. هوش سرشار متضمن برای ایجاد خلاقیت در فرد نیست ولی هوش کمتر از حد متوسط به منزله عاملی بازدارنده در تولید خلاقیت مداخله می کند. استقلال، اعتماد به نفس و غیرهمنوایی با گروه، تحمل و انعطاف پذیری نسبت به مسائل پیچیده و امور مبهم، تخیل عالی و به کارگیری اصول مجرد و انتزاعی در حل مسائل از ویژگی های شخصیت افراد خلاق است. خلاقیت و سن با هم در رابطه اند و نقطه مشترک ارتباط این دو، احتمالا عامل تجربه و کسب معلومات است. دست کم در شرایط فعلی نمی توان سیر تحولی خلاقیت را با عرضه یک جدول زمان بندی شده پیش بینی کرد؛ ولی به نظر می رسد که شکوفاترین دوره رشد خلاقیت سال های اولیه دوره بزرگسالی است.