توسعه چهارچوبی برای ارزیابی عملکرد اعتبارات پژوهشی کشور

از اواخر دهه ۱۹۸۰، اثربخشی و پاسخگویی بودجه بخش دولتی در کلیه بخشها شامل حوزه تحقیق و توسعه، دغدغه محوری بیشتر کشورهای پیشرفته بوده است. در این راستا دولتها موظفند در زمینه عملکرد برنامههای تحقیق و توسعه،به پرداخت کنندگان مالیات پاسخگو باشند. در پاسخ به این وظیفه حیاتی، تلاشهای جدی در زمینه بهبود روشهای سنجش عملکرد برنامههای تحقیق و توسعه صورت گرفته و تاکید فزایندهای بر شاخصهای ارزیابی به وجود آمده است. در ایران نیز هر چند درصدی از بودجه عمومی کشور که صرف هزینههای پژوهش و فناوری میشود نسبت به کل بودجه، رقمی ناچیزی است، اما با توجه به اهمیت پژوهش و فناوری در حل مشکلات کشور و توقعی که از آن برای ایفای نقش اهرمی در توسعه ملی میرود، طی چند سال گذشته تاکید زیادی بر ارزیابی عملکرد این بودجهها از باب کارایی و اثربخشی نیز شدهاست. در همین راستا، مجلس شورای اسلامی در بند ۲۶ قانون بودجه سال ۱۳۸۸، کلیه دستگاههای اجرایی را مکلف به گزارشدهی از عملکرد بودجههای پژوهشی خود کرد و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز موظف شد گزارشهای مزبور را جمعبندی و به شکل جامعی به مجلس ارائه نماید. در این مقاله، مدل و شاخصهای ارزیابی بهگونهای طراحی شده است که از یکسو کلیه دستگاههای اجرایی کشور بتوانند براساس مفاد آن (انعطافپذیری و قابلیت کاربرد در حوزههای تخصصی مختلف) ارزیابی طرحهای پژوهش و فناوری خود را سازماندهی نمایند و از سوی دیگر، با جمعآوری اطلاعات آنها در قالب سیستم ملی مدیریت اطلاعات تحقیقاتی کشور (سمات)، سیاستگذاران ملی هم بتوانند تصویر روشنی از ورودیها، خروجیها، دستاوردها و تاثیرهای پژوهش و فناوری کشور داشته باشند و نتایج آن را در بهبود مداوم سیاستهای اتخاذ شده به کاربرند.