ماهیت تقیه در فقه اهل بیت (ع) و مشروعیت آن

تقیه از موضوعاتی است که ریشه در کتاب و سنت دارد و درباره آن بحث ها و گفت­وگوهای بسیار صورت گرفته است. تقیه موافق فطرت انسانی است؛ زیرا تمام مردم خردمند جهان وقتی که جان، مال، عرض و ناموس خود را در معرض خطر می بینند دفع ضرر را جایز و گاه ضروری می دانند. تقیه به دو مورد است: تکلیفی و وضعی. ازنظر بعد تکلیفی در بعضی موارد واجب و در بعضی حرام و مستحب یا مکروه یا مباح است. معیار همه آنها مصلحت است. اگر حفظش واجب و ضایع کردن آن حرام باشد در این صورت واجب و اگر ترک مصلحت آن اقوی و ازطرف شارع، منهی­عنه هم واقع نشده باشد، حرام است. اگر احتمال توهم مصلحت در انجام رفتار تقیه­ای بشود و تقیه باعث ترک واجب و ارتکاب حرام نشود، مستحب است. اگر مصلحت انجام یا ترک آن مساوی باشد و ترجیح نداشته باشد و بر امر مباحی باشد، مباح است. اگر مصلحت ترک و انجام تقیه مساوی باشد و تقیه در ارتکاب مکروهات باشد، مکروه است. ازنظر بعد وضعی، تقیه می تواند متصف به صحت فعل متقی باشد و اجزای آن از امر شارع است. ازنظر منشا به تقیه خوفی، اکراهی و مداراتی تقسیم می شود. روش تحقیق حاضر توصیفی-تحلیلی و شیوه جمع­آوری مطالب کتابخانه­ای است.