ارزیابی نقش تغییرات اقلیمی بر تعداد و وسعت آتش سوزی ها در جنگل ها و مراتع استان گیلان طی سه دهه اخیر

استان گیلان در شمال ایران که دربردارنده ناحیه رویشی هیرکانی است، یکی از مناطق مستعد آتش سوزی در کشور است که طی دهه های اخیر، چندین هزار هکتار از جنگل ها و مراتع آن در اثر آتش سوزی از بین رفته است. به نظر میرسد علاوه بر نقش انسان، تغییر عوامل اقلیمی، نقش موثری در افزایش وقوع آتش سوزی ها در عرصه های طبیعی این استان داشته است. به منظور پیشگیری از آتش سوزی های آینده در این استان، بررسی رابطه بین رژیمهای آتش سوزی با عوامل اقلیمی تاثیرگذار، بسیار مهم و کاربردی است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی رابطه زمانی بین متغیرهای اقلیمی و تعداد و وسعت آتشسوزی در دهه های اخیر در این استان بود. متغیرهای رژیم آتش سوزی (متغیرهای وابسته) در این پروژه، شامل تعداد و وسعت آتش سوزی ها و متغیرهای اقلیمی (متغیرهای مستقل) شامل میانگین درجه حرارت فصلی، میانگین حداکثر درجه حرارت فصلی، حداکثر مطلق درجه حرارت فصلی، متوسط بارندگی فصلی، میانگین رطوبت نسبی فصلی، میانگین سرعت باد فصلی و میانگین حداکثر سرعت باد فصلی طی ۲۶ سال گذشته (۱۳۷۵-۱۴۰۰) بود. برای بررسی رابطه زمانی بین آتشسوزیها و متغیرهای اقلیمی طی ۲۶ سال گذشته، ابتدا از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. در صورت معنیدار بودن همبستگی پیرسون بین متغیرهای اقلیمی و متغیرهای تعداد و وسعت آتش سوزی، روابط رگرسیونی بین آنها محاسبه شد و مدلهای مربوطه برای پیشبینی زمانی آتش سوزی های اقلیمی در استان گیلان ارائه شدند. نتایج نشان داد که طی ۲۶ سال، تعداد ۲۳۳۰ فقره آتش سوزی در جنگل ها و مراتع استان گیلان اتفاق افتاده است که سطحی معادل ۵۲۰۱,۲۶ هکتار را سوزاندهاند. نتایج تحلیل رابطه زمانی بین متغیرهای آتشسوزی و متغیرهای اقلیمی نشان داد که بین تعداد آتش سوزی و میانگین بارندگی فصلی، میانگین سرعت باد فصلی و میانگین حداکثر سرعت باد فصلی در جنگلها و مراتع استان گیلان طی دوره ۲۶ ساله رابطه معنیداری وجود داشته است. بیشترین همبستگی بین تعداد آتشسوزی و میانگین بارندگی فصلی بود. به علاوه، بین وسعت آتش سوزی و میانگین بارندگی فصلی رابطه معنیداری وجود داشت. بر اساس همبستگی و مدل-های به دست آمده بین متغیرهای اقلیمی و آتش سوزی، میتوان پیشبینی زمانی قابل قبولی را از آتش سوزی های اقلیمی در جنگلها و مراتع استان گیلان داشت که در مدیریت آتش سوزی در جنگل ها و مراتع استان، بسیار مهم و کاربردی است.