مشروعیت قضاوت غیر مجتهد از منظر فقه

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 64

فایل این مقاله در 21 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_CRMIU-2-3_003

تاریخ نمایه سازی: 10 مرداد 1402

چکیده مقاله:

بررسی مشروعیت قضاوت غیر مجتهد از نگاه فقه، به منظور همکاری با مراجع قضایی کشور در تشخیص تطبیقی آرای فقهای اهل سنت و امامیه، در قضایای محاکمات ضروری است. مشروعیت قضاوت غیر مجتهد به روش تحلیلی توصیفی با مراجعه به منابع فقهی حقوقی به شیوه ی کتابخانه ای تدوین یافته است. بر اساس ادله وکالت و نیابت، با توجه به اصل عدم سلطه شخصی بر شخص دیگر و اصل مشغول الذمه بودن فقط خود مجتهد در امر قضا، مشروعیت قضاوت غیر مجتهد قابل اثبات نیست. ولی برخی علما وکالت و نیابت از مجتهد را در قضا، صحیح دانسته اند. عالم باتقوا و عادل با اذن مجتهد می تواند متصدی امر قضا گردد و حکم او نافذ است. شرط اجتهاد در قاضی موضوعیت ندارد، آن مقدار از علمی که مراد شارع مقدس را در امر قضا برآورده سازد کافی است. مطابق عناوین ثانویه چون ضرورت، اضطرار، تامین عدالت، حفظ امنیت عامه، ساماندهی امور حسبی و پیدایش مسائل مستحدثه، عالم غیر مجتهد عادل و باتقوا به شرط نصب از سوی مجتهد، می تواند به قضاوت بپردازد. اکثر فقهای اهل سنت، اجتهاد را در قاضی شرط می دانند اما در صورت اضطرار و اقتضای مصالح عمومی، این شرط برداشته می شود و غیر مجتهد عادل در مسند قضا می نشیند. بعضی از فقهای اهل سنت در حال اختیار و اضطرار اجتهاد را شرط نمی دانند.

نویسندگان

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریمابن قدامه، عبدالله بن احمد، المغنی، بیروت: دارالحدیث، بی ...
  • ابن اثیر، محمد الجزری، النهایه فی غریب الحدیث، قم: اسماعیلیان، ...
  • ابن منظور، محمد، لسان العرب، قم: نشر ادب الحوزه، ۱۳۶۳ ...
  • ابویعلی، محمد بن حسین الفرا الحنبلی، الاحکام السلطانیه، بیروت: مرکز ...
  • آشتیانی، میرزا محمد حسن، کتاب القضاء، قم: انتشارات زهیر، ۱۴۲۵ ...
  • آقاجانی، مهری، شرایط و صفات قاضی از دیدگاه فقه اسلامی، ...
  • بهرام بهرامی، ارزش و اعتبار علم قاضی، سایت وکالت، ۲۰/۶/۱۳۸۷: ...
  • تبریزی، جعفر سبحانی، نظام القضاء و الشهاده، ج ۱، قم: ...
  • جبعی العاملی شهید ثانی، زین الدین بن علی، مسالک الافهام ...
  • جمعی از مولفان، مجله فقه اهل بیت(ع)، قم: موسسه دائره ...
  • حبیبی، محمد اسحاق، اعتبار امر قضاوت شده، معرفت، موسسه آموزشی ...
  • حر العاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه، تحقیق الحاج محمد ...
  • حمزه بن علی ابن زهره حلبی، غنیه النزوع الی علمی ...
  • خلخالی، سید محمد مهدی موسوی، الحاکمیه فی الاسلام، قم: مجمع ...
  • خمینی، روح الله، تحریر الوسیله، موسسه تنظیم و نشر آثار ...
  • خمینی، روح الله، صحیفه نور، ج ۲، تهران: سازمان مدارک ...
  • راشد، ایمن، راهنمای قضات افغانستان، کمیته تدوین و تحقیق قاضی، ...
  • الرملی المنوفی، نهایه المحتاج، دارالکتب العلمیه، بیروت، ۱۴۱۴ ...
  • الزبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج ۲۰، دارالفکر، بیروت ...
  • الزحیلی، وهبه، الفقه الاسلامی و ادلته، ج ۸، دار الفکر، ...
  • ساکت، محمد حسین، دادرسی در حقوق اسلامی، آستان قدس رضوی، ...
  • سید ابو القاسم موسوی خویی، مبانی تکمله المنهاج، ج ۴۱، ...
  • سید حسن وحدتی شبیری، تقریرات درس قضا، قم: جامعه المصطفی ...
  • شیرازی، ناصر مکارم، بحوث فقهیه هامه (لمکارم)، قم: انتشارات مدرسه ...
  • شیرازی، سید عبدالله، القضاء، ج ۱، بیروت، مرکز الحیاء التراث، ...
  • شیرازی، ناصر مکارم، انوار الفقاهه، قم: مدرسه امام امیرالمومنین، ۱۴۱۳ ...
  • طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، ج ۱۰، بیروت: دارالتعارف، ...
  • عاملی، سید جواد بن محمد حسینی، مفتاح الکرامه فی شرح ...
  • عاملی، محمد بن مکی، شهید اول، اللمعه الدمشقیه، قم، ۱۳۷۳ ...
  • عراقی، علی ابن ملا محمد ضیاءالدین، کتاب القضاء (تحقیق، محمد ...
  • علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، تذکره الفقهاء، ...
  • فاضل هندی، محمد بن حسن، کشف اللثام و الابهام عن ...
  • فیاض، محمد اسحاق، تعالیق مبسوطه علی العروه الوثقی، انتشارات محلاتی، ...
  • الفیومی، احمد ابن محمد، مصباح المنیر، قم ایران، موسسه دارالهجره، ...
  • کرکی، محقق ثانی علی بن حسین عاملی، جامع المقاصد فی ...
  • کلینی، محمدبن یعقوب، فروع کافی، دارالکتاب الاسلامیه، تهران، ۱۳۶۷ ش ...
  • کلانتری، علی اکبر، حکم ثانوی در تشریع اسلامی، قم: مرکز ...
  • لنکرانی، محمد فاضل موحدی، جامع المسائل، انتشارات امیر قلم، قم، ...
  • نیآوردی، علی بن محمد بن حبیب الشافعی، الاحکام السلطانیه، بیروت، ...
  • نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج ۴، بیروت ...
  • نراقی، مولی محمد بن احمد، مشارق الاحکام، قم، ۱۴۲۲ ...
  • یزدی، سید محمد کاظم طباطبایی، تکمله العروه الوثقی، قم: کتابفروشی ...
  • یزدی، محمدحسن حائری، «قضاوت مقلد و مجتهد متجزی» مطالعات اسلامی، ...
  • نمایش کامل مراجع