مقایسه ای تاریخی در تحول عقل گرایی و انسان گرایی در شرق و غرب

مقاله حاضر مطالعه ای در زمینه جامعه شناسی تاریخی و جامعه شناسی فرهنگی است.هدف اصلی این تحقیق مقایسه دو روزه تحول فرهنگی در شرق و غرب است که به فاصله زمانی حدود هفت قرن از یکدیگر روی داده اند.در شرق در سده سوم و چهارم هجری(مقارن قرن نهم و دهم میلادی)انقلاب فرهنگی قابل توجهی روی داد که پیشرفتی گسترده در معرفت و تجارب علمی مردم بعضی جوامع شرقی در پی داشت.در تحولی دیگر،مردم اروپای غربی از قرن پانزدهم تا هیجدهم میلادی با نوزایی فرهنگی پرنفوذی روبرو شدند که به رنسانس معروف شده است.منابع تاریخی گواهی میدهند که شباهتهای بنیادی و محتوایی بین این دو تحول فرهنگی وجود دارد.مهمترین شباهتها اینکه هر دو تحول فوق با ظهور چشم گیر تفکر انشان گرایی و عقل گرایی همراه بوده است.از سوی دیگر ،در اثر دخالت متغیرهای زمانی و مکانی ،برخی تفاوتهای نسبی در محتوای این دو تحول وجود داشته است.بر اساس این شباهتها و تفاوتها می توان این فرضیه رو مطرح کرد که وقوع تحولات فرهنگی(در مکانها و زمانهای متفاوت)باید تابع قانونمندی کلی باشد،که تفاوتهای جانبی ان متاثر از شرایط متفاوت زمانی و مکانی است.نکته قابل توجه اینکه دو تحول مزبور،که در شرایط اجتماعی و تاریخی متفاوت روی داده،روابط تاریخی قابل مطالعه ای با یکدیگر دارند که این روابط تا به امروز ادامه داشته است.آیا این زمینه های مشترک و روابط تاریخی و اجتماعی و نیز تبعیت تحولات فرهنگی از قواعد مشترک مفروض نمی تواند به نوعی وحدت نسبی فرهنگی در جهان در قرن ۲۱ منجر شود؟