اثر ضد باکتریایی عصاره های مان و شاخساره شکرتیغال آیشی (Echinops tenuisectus Rich) و چندجنسی (E. polygamous Bunge) و سرخرطومی سازنده مان ترهالا

شکرتیغال آیشی از سرپل ذهاب و شکرتیغال چندجنسی از ساوه دو گیاهی هستند که حشره سرخرطومی روی آن ها پیله (مان ترهالا) با خواص دارویی می سازد. مطالعه مراحل رشد و دگردیسی سرخرطومی روی دو گیاه از اسفند ۱۳۹۷ تا مهر ۱۳۹۸ بعد در محدوده پنج هزار متری در دو منطقه بررسی شد. اثر ضد میکروبی سه غلظت از عصاره متانولی شاخساره و مان ترهالا روی باکتری با روش دیسک گذاری مطالعه شد. سرخرطومی بالغ در هر دو منطقه، با گرم شدن هوا و تشکیل شاخساره گیاه از خاک خارج و از شاخ و برگ گیاه تغذیه می کند. با تشکیل گل آذین سرسان گیاه در اردیبهشت، سرخرطومی ها جفتگیری کرده و تخم گذاری در گلچه های گل آذین انجام می شود. از اواخر اردیبهشت لارو سرخرطومی از تخم و گلچه ها خارج و از گل و شاخساره تغذیه می کند. از اوایل تیر تا اوایل شهریور، لاروها پیله ساخته و شهریور و مهر دگردیسی لاروها پایان یافته و حشره بالغ با سوراخ کردن پیله خارج می شود. عصاره شاخساره دو گیاه در غلظت ۰/۲ و ۰/۴ میلی گرم اثر ضد باکتری ولی عصاره مان اثر محرک روی رشد باکتری داشت. حشره سرخرطومی از گیاه شکرتیغال تغذیه و مراحل دگردیسی خود را در پیله اش (مان شکرتیغال)، می گذارند. عصاره مان اثر محرک ولی عصاره شاخساره شکرتیغال آیشی و چند جنسی فعالیت ضد باکتری بالایی داشتند. ارزش دو گیاه برای انتخاب سرخرطومی، تشکیل مان و اثر ضد میکروبی مشابه بود.