بررسی فرآیند تصمیم گیری برای فعالیت بدنی در دختران دبیرستانی

کشور ایران در مرحله گذر اپیدمیولوژیک (Epidemiological transition) بیماری ها قرار دارد. تغییر در شیوه زندگی منجر به افزایش بیماری های مزمن بخصوص بیماری های قلبی و عروقی، دیابت و پوکی استخوان شده است. بیماری های فوق عمدتا در زمینه بی تحرکی و تغذیه نامناسب رخ می دهند. در گزارش USDHHS ۲۰۰۰ Healthy people ۲۰۱۰ افزایش فعالیت فیزیکی در جوانان در صدر اولویت های بهداشتی قرار گرفته است زیرا یک نوجوان تمایل دارد سطح فعالیت فیزیکی خود را تا بزرگسالی حفظ کند و شیوه زندگی اساسا در این دوران شکل می گیرد. در ایران مطالعه ای در زمینه اندازه گیری میزان فعالیت فیزیکی دختران و فرآیند تصمیم گیری (مراحلی که بیان کننده وضعیت تصمیم گیری و اقدام بعمل در مسیر تغییر شیوه زندگی است) انجام نشده است. در این مطالعه که به روش مقطعی انجام شده ۴۵۷ دانش آموزان دختر دبیرستانی منطقه ۲ آموزش و پرورش شهر تهران از ۴ گروه دبیرستان دولتی، دبیرستان غیر انتفاعی، هنرستان و کارودانش دولتی و هنرستان و کارودانش غیر انتفاعی به روش (Proportional to size) و بصورت خوشه ای (Cluster sampling) انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. بررسی با تکمیل یک پرسشنامه توسط دانش آموزان صورت گرفت و متغیرهای مورد نظر: سن، تحصیلات پدر و مادر، رده تحصیلی، نوع مدرسه (براساس مدارس چهارگانه)، فعالیت فیزیکی در محیط کار (مدرسه)، فعالیت های ورزشی، فعالیت فیزیکی در اوقات فراغت، فرآیند تصمیم گیری، میزان ساعات اختصاص یافته در هفته به فعالیت های نشسته (دیدن تلویزیون، کار با کامپیوتر، انجام تکالیف مدرسه)، موانع و محرک های انجام فعالیت، آگاهی، نگرش و فعالیت های شایع در اوقات فراغت بودند. نتایج نشان داد میزان امتیاز فعالیت بدنی در محیط کار (مدرسه) بطور متوسط ۲.۲۱ بود که از حداقل امتیاز قابل قبول برای فعالیت که ۲.۷۵ است بطور معنی داری کمتر است (P<۰.۰۰۱). میزان متوسط امتیاز فعالیت های ورزشی ۲.۷۳ بود (که از حداقل امتیاز قابل قبول ۲.۳۳ بطور معنی داری بیشتر است (P<۰.۰۰۱) و میزان متوسط امتیاز فعالیت بدنی در اوقات فراغت ۲.۵ بود (که از حداقل امتیاز قابل قبول که ۲.۵ است تفاوت معنی داری ندارد). حداکثر تمام امتیازات ۵ است. از جهت فرآیند تصمیم گیری ۵۸.۶% دانش آموزان در مرحله قبل از قصد (Pre-contemplation) و مرحله قصد (Contemplation) و ۲۴.۷% در مرحله عمل (Action) و نگهداری (Maintenance) بودند. عوامل موثر بر فعالیت موارد زیر بودند: الف) موانع: ۱) نداشتن وقت کافی ۲) نبودن یک دوست بعنوان همراه ۳) نبودن مکان مناسب در نزدیکی محل سکونت ۴) بی حوصلگی. ب) محرک ها: ۱) علاقه شخصی ۲) تمایل به کاهش وزن ۳) همراهی با دوستان ۴) حمایت والدین.