تعیین نقشه حساسیت به سیل با استفاده از مدل نسبت فراوانی احتمالاتی در حوزه آبخیز خیاوچای، اردبیل
محل انتشار: پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز، دوره: 14، شماره: 27
سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 89
فایل این مقاله در 14 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
این مقاله در بخشهای موضوعی زیر دسته بندی شده است:
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JWMR-14-27_001
تاریخ نمایه سازی: 22 مرداد 1402
چکیده مقاله:
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: شدت و فراوانی وقوع سیل به عواملی هم چون مشخصات فیزیکی حوزه آبخیز شامل شکل منطقه، شیب، شبکه آبراههای و ناهمواری زمین وابسته است. علاوه بر این، ویژگیهای هیدرولوژیکی مانند: بارش، ذخیره و تلفات برگابی و چالابی، نفوذپذیری و اقدامات انسانی، در بروز و تشدید سیلاب یا کاهش خسارتهای ناشی از آن دخالت دارند. تعیین مناطق سیل خیز و آسیب پذیر در برابر سیلاب از پیش نیازهای برنامه ریزی مدیریت سیل و خسارت های ناشی از آن است.
مواد و روش ها: این پژوهش جهت ارزیابی حساسیت به سیل مناطق مختلف حوزه آبخیز خیاوچای واقع در غرب استان اردبیل با وسعت ۱۲۶۸۰ هکتار با استفاده از روش نسبت فراوانی انجام شد. به منظور ارزیابی حساسیت به سیل و اولویت بندی زیرحوزه ها از پارامترهای طبقات ارتفاعی، شیب، انحنای زمین، شاخص رطوبت توپوگرافی، فاصله از رودخانه، جهت، تراکم زهکشی، گروه هیدرولوژیکی خاک، زمین شناسی و کاربری اراضی استفاده شد. نقشه های رقومی کلیه پارامترها با استفاده از نرم افزارهای مربوطه با فرمت رستری تهیه شدند. سپس با توجه به سیلاب های قبلی رخ داده در منطقه مطالعاتی موقعیت جغرافیایی ۱۰۷ نقطه سیل گیر در منطقه تعیین شد. این مجموعه نقاط به صورت تصادفی به گروه هایی متشکل از ۷۴ نقطه (۷۰ درصد) برای واسنجی و ۳۳ نقطه (۳۰ درصد) برای اعتبارسنجی تقسیم شدند. سپس با تجزیه و تحلیل های مقایسه ای بین موقعیت رخداد سیلاب های قبلی و پارامترهای محیطی موثر بر وقوع سیلاب ها وزن تاثیر هر کلاس از پارامترها به دست آمد. در نهایت نقشه احتمال سیل منطقه مورد مطالعه به دست آمد.
یافته ها: بر اساس نقشه پتانسیل سیل گیری، حساسیت به سیل حوزه آبخیز خیاوچای به صورت پنج طبقه با حساسیت خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم نشان داده شد. نتایج نشان داد زیرحوضه های واقع در مجاورت خروجی حوزه بیش ترین حساسیت به سیل را دارد. به عبارتی سیل خیزی زیرحوزه های واقع در پایین دست آبخیز خیاوچای به دلیل تجمع رواناب و نیز حساسیت بالای ناشی از تاثیر سایر متغیرهای شیب و کاربری زراعی دیم است.
نتیجه گیری: حفظ حریم رودخانه و انجام عملیات مختلف آبخیزداری به منظور هدایت جریان در این مناطق میتواند خسارتهای احتمالی ناشی از وقوع سیل را کاهش دهد. نقشه حساسیت به سیل ارائه شده می تواند مبنای اولویت بندی مناطق سیل خیر و نیز اقدامات کنترلی در راستای مدیریت سیلاب است. لذا، انجام اقدامات آبخیزداری جهت کنترل سیل در این منطقه از اهمیت بیش تری برخوردار است.
کلیدواژه ها:
Critical watersheds ، Flood probability ، Flooding susceptibility ، Prioritization ، Soi and water conservation ، آبخیزهای بحرانی ، احتمال سیل ، اولویت بندی ، پتانسیل سیل خیزی ، حفاظت آب و خاک
نویسندگان
رضا جودی
University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
اباذر اسمعلی عوری
University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
رئوف مصطفی زاده
University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
محمد گلشن
Natural Resources and Watershed Management Office
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :