ارائه تجربه در خصوص آموزش بالینی دانشجویان رشته پرستاری دانشگاه علوم پزشکی ایران در دوران همه گیری کووید ۱۹

مقدمه: در حال حاضر یکی از مسائل مهم و اصلی بهداشت و درمان در ایران و تمام دنیا پاندمی کرونا SARS-Cov۲ است. کشور ایران هم از ابتلا به این بیماری مستثنا نبوده و مطابق گزارش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در تاریخ ۳۱ بهمن ۱۳۹۸ اولین مبتلایان به کروناویروس (۲ مورد) گزارش شد. نظام سلامت ایران نیز تحت تاثیر این پاندمی قرارگرفته است. بطوریکه با شیوع پاندمی نظام آموزش علوم پزشکی به شدت تحت تاثیر قرار گرفته و موجب تعطیلی دانشگاه ها شد. بادستور ستاد ملی کرونا، کلاس های آموزشی دانشگاه ها تعلیق و کلاس های درسی حضوری در دانشگاه علوم پزشکی با استفاده از آموزش مجازی یا سامانه الکترونیکی آن لاین از راه دور (LMS, Navid) ارایه شد. این تغییر سریع به "آموزش از راه دور" و "یادگیری مجازی"در اواخر سال ۱۳۹۸ لحظه ای بی سابقه برای آموزش دانشگاهی برای اعضای هیئت علمی و دانشجویان پرستاری و مامایی بود. بطوریکه اعضای هیئت علمی در هر مرحله شغلی مجبور به یادگیری شیوه های نوین آموزش و ارزشیابی از دانشجویان شدند. علاوه بر ارائه آموزش های نظری، از دیگر وظایف دانشگاه های علوم پزشکی، کسب مهارت های عملی، برقرای ارتباط با بیماران و هم چنین ایجاد فضاهایی برای رشد اخلاقی، اجتماعی و عاطفی دانشجویان است. تعطیلی طولانی مدت دانشگاه ها موجب بروز مشکلاتی در موارد مذکور شده است که از جمله آنها می توان به کاهش میزان مشارکت دانشجویان علوم پزشکی در مراقبتهای بالینی به دلیل ترس از حضور در بالین بیمار بدلیل نداشتن وسایل حفاظت فردی مناسب در مراکز مختلف را اشاره کرد. بنابراین با این سوال که دانشگاه های علوم پزشکی چگونه میتوانند از این تغییرات عبور کرده و در ارائه کارآموزی های بالینی حداکثر کارامدی را داشته باشند؟ روبرو هستیم. در راستای به حداقل رساندن و مهار گسترش ویروس کرونا، در دانشگاه علوم پزشکی ایران، کاراموزی های بالینی در رشته های مختلف علوم پزشکی از جمله رشته پرستاری و مامایی به مدت حداقل سه ترم (۱ ترم کاملا تعطیل و ۲ ترم نیمه تعطیل) لغو شد. پس از پایان موج سوم کرونا بدلیل ضرورت حضور دانشجویان سال آخر در محیط های بالینی و به منظور پیشگیری از رکود دانش بالینی آموخته شده در دانشجویان و همچنین کمک به نظام سلامت جامعه و تزریق نیروی انسانی آماده به کار، پس از یک ترم تعلیق کاراموزی ها، پس از بررسی شرایط و امکانات موجود، کاروزری های در عرصه مجدد از سر گرفته شد. بدین منظور اقداماتی از جمله کاهش تعداد نفرات در گروه های کاراموزی و کاهش مدت کارآموزی به میزان ۵۰ درصد صورت پذیرفت. با این حال با توجه به کثرت واحد های برگزارنشده به دنبال تعطیلی دانشگاه و هم چنین کثرت تعداد دانشجویان، با مشکلاتی از جمله کمبود مربی بالینی و کمبود زمان جهت آموزش تمامی موارد بالینی مواجه شدیم. به منظور حل مشکلات ذکر شده و افزایش کیفیت آموزش های بالینی اقداماتی صورت گرفت که در ذیل به آن ها اشاره می نماییم۱- ارائه تجهیزات فردی به دانشجویان به منظور کاهش خطر ابتلا در بخش های پرخطر و ضروری ۲- استفاده از تمامی ظرفیت آموزشی دانشکده شامل مشارکت حداکثری تمامی اعضای هیئت علمی در کارورزی ها علی الخصوص اعضای هیئت علمی مستقر در بالین ۳- انتقال کاراموزی و کارورزی ها به بیمارستان های غیر ریفرال و بخش های غیر کرونا به منظور کاهش خطر ابتلا ۴- تمرکز بر آموزش هدفمند و برنامه ریزی شده و پیشگیری از اتلاف وقت دانشجویان از طریق ارائه طرح درس تدوین شده جهت کاراموزی ها و پیشبرد آموزش روزانه طبق برنامه ارائه شده ۵- به کارگیری همکاران خدمات آموزشی در کنار اعضای هیئت علمی با هدف همکاری هرچه بیشتر مراکز درمانی و دانشکده در آموزش دانشجویاننتیجه گیری: همه گیری ویروس کرونا، چالش های فراوانی برای آموزش دانشگاه ها از جمله آموزش بالینی در مربیان و اعضای هیئت علمی و دانشجویان پرستاری و مامایی ایجاد نمود که می توان از آن به عنوان یک چالش سازنده و تحول ناپذیر یاد کرد، بنابراین مدیران آموزشی دانشگاه باید به سرعت پاسخهای لازم را با در نظر گرفتن زمینه های خاص طراحی کنند. پیشنهاد می شود با در نظر داشتن امکان بروز مجدد چنین پاندمی هایی، اقداماتی از جمله تامین شبیه ساز های آموزش بالینی صورت گیرد تا در شرایط این چنین بتوان آموزش را در تمامی مقاطع تحصیلی بدون وقفه ادامه داد. در پاندمی کرونا بیشترین تاخیر در آموزش، در دانشجویان سال ۱-۳ صورت گرفت. زیرا، با توجه به کاهش ظرفیت آموزشی بیمارستان ها و اختصاص این ظرفیت به دانشجویان در عرصه، همچنین خطر بالای ابتلا در دانشجویان غیر عرصه بدلیل عدم آشنایی کامل با روش های پیشگیری از ابتلا در برخورد با بیماران و عدم بلوغ حرفه ای این دانشجویان، از سرگیری آموزش این گروه ها تا بهبود کامل شرایط به تاخیر افتاده و همین مسئله موجب فراموش شدن آموخته ها و تضعیف توانایی های بالینی این دانشجویان شده است.