ذکر، گنج فقر

بی هیچ شکی، حوزه ی عرفان و تصوف، مهمترین حوزه در ادبیات کلاسیک ایران است، که در آن یک حرکت درونی و باطنی به سمت جایگاه و مبدا اصلی که همان قرب الهی است، انجام می گیرد. در مسیر حرکت، سالک با مشکلات و سختی های زیادی روبرو می شود، که گاهی او را از هدف اصلی دور می سازد. مشایخ صوفیه مریدان خود را به «ذکر» مدام سفارش می کردند تا مرید به این وسیله خود را از حجاب نسیان و غفلت نجات دهد و با کمک پیر به سرمنزل مقصود برسد. ذکر گفتن همراه با آداب و رسوم خاصی بوده که سالک پس از رعایت آن ها زیر نظر شیخ به تلقین ذکر می پرداخته است. در این مقاله ضمن معرفی اجمالی عرفان و تصوف اسلامی، به بیان جایگاه ذکر، آداب و رسوم آن، مراتب ذکر، مهم ترین ذکرها و... در ادبیات صوفیه می پردازیم و نظرات برخی از بزرگان و مشایخ صوفیه را درباره ی ذکر نقل خواهیم کرد.