بررسی اثر کودهای بیولوژیک و ورمی کمپوست بر برخی از خصوصیات بیولوژیکی و کیفیت اسانس گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill) در خرم آباد

چکیده مقدمه: استفاده از کودهای بیولوژیک به منظور کاهش مصرف کودهای شیمیایی و افزایش عملکرد گیاهان یک مسئله مهم در جهت حرکت به سمت کشاورزی پایدار می باشد. برای بهبود خصوصیات فیزیکی شیمیایی خاک می توان از مواد آلی مثل کمپوست و ورمی کمپوست و میکروارگانیسم های بهبوددهنده رشد گیاه استفاده نمود. برای کاهش این مخاطرات باید از منابع و نهاده هایی استفاده کرد که علاوه بر تامین نیازهای غذایی فعلی گیاه، باعث پایداری سیستم های کشاورزی در دراز مدت نیز منجر شود. مواد و روش ها: این تحقیق به صورت بلوک های کامل تصادفی با هفت تیمار در ۳ تکرار طی سال زراعی ۱۳۹۴ در مزرعه تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل ۱) شاهد (بدون تیمار کودی)، ۲) باکتری ازتوباکتر (گونه Azotobacter chroococcum)، ۳) باکتری سودوموناس (گونه Pseudomonas putida)، ۴) ازتوباکتر + سودوموناس، ۵) ترکیب ورمی کمپوست (۲ تن در هکتار) + ازتوباکتر + سودوموناس، ۶) ترکیب ورمی کمپوست (۴ تن در هکتار) + ازتوباکتر + سودوموناس، ۷) ترکیب ورمی کمپوست (۶ تن در هکتار) + ازتوباکتر + سودوموناس بوده است. صفاتی از قبیل ارتفاع گیاه، وزن ریشه،  قطر ساقه، عملکرد اسانس و خصوصیات کیفی اسانس از قبیل آنتول، فنکون، استراگول و لیمونن مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج: نتایج نشان داد که استفاده از کودهای بیولوژیکی و ورمی کمپوست تاثیر معنی داری بر صفات اندازه گیری شده داشته است. مطابق نتایج، بیشترین ارتفاع گیاه (۸/۱۰۴ سانتی متر), وزن ریشه (۶۸/۷۶ گرم در مترمربع)، قطر ساقه (۶۶/۳ میلی متر)، عملکرد اسانس (۶۳/۱۲ کیلوگرم در هکتار) استراگول (۷۶/۵ درصد) و لیمونن (۹۰/۴ درصد) در تیمار ترکیب ورمی کمپوست (۶ تن در هکتار) + ازتوباکتر + سودوموناس بدست آمد، در حالی که کمترین میزان آن ها در تیمار شاهد مشاهد شد. هم چنین بیشترین میزان آنتول (۳۲/۵۶ درصد) و فنکون (۷۶/۷ درصد) از تیمار شاهد (بدون استفاده از هیچ کود) بدست آمد. نتیجه گیری: به طور کلی کودهای بیولوژیک و ورمی کمپوست بر بعضی خصوصیات مورفولوژیکی و عملکرد اسانس و بعضی خصوصیات کیفی اسانس دانه رازیانه تاثیر مثبت داشته است. کاربرد این تیمارها از طریق مهیا نمودن آب و عناصر غذایی برای گیاه و باعث توسعه ریشه گیاه و در نهایت افزایش خصوصیات ذکر شده می شود. واژه های کلیدی: کودهای بیولوژیک، ورمی کمپوست، خصوصیات مورفولوژیکی، اسانس، رازیانه