اثر محلول پاشی با اسیدسالیسیلیک بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان تحت تنش شوری

چکیده مقدمه: شوری یکی از تنش­ های اصلی محیط به حضور غلظت زیاد نمک­ های محلول در خاک اطراف ریشه مربوط می شود که به دو دلیل سبب کاهش رشد گیاه می ­شود اول به علت پدیده اسمزی سبب کاهش جذب آب و دوم به دلیل سمیت یون عامل شوری همراه جریان شیره خام به درون برگ سبب جلوگیری از رشد گیاه می­ شود. اسیدسالیسیلیک فرآیندهای فیزیولوژیکی در گیاهان را تنظیم و عوارض جانبی تنش را کاهش داده و می­ تواند اثر نامطلوب تنش را بهبود بخشد. لذا این آزمایش با هدف بررسی اثر محلول پاشی اسیدسالیسیلیک بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان تحت تنش شوری اجرا شد. مواد و روش­ ها: به­منظور بررسی اثر محلول­پاشی اسیدسالیسیلیک بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان رقم آرماویرسکی تحت تنش شوری آزمایشی در شرایط مزرعه به­ صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­ های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۹۷-۱۳۹۶ اجرا گردید. فاکتور اول شامل چهار سطح شوری (عدم تنش، ۴، ۶ و ۸ دسی زیمنس بر متر) و فاکتور دوم محلول­ پاشی با اسیدسالیسیلیک در سه سطح (صفر، ۱۰۰ و ۲۰۰ میلی ­گرم بر لیتر) بود. در این آزمایش صفاتی از جمله: ارتفاع بوته، قطر طبق، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و درصد روغن اندازه گیری شد. نتایج: نتایج این بررسی نشان داد که اثر تنش شوری بر تمام صفات مورد بررسی معنی­ دار بود. مقایسه میانگین داده ها نشان داد که شوری باعث کاهش صفات ارتفاع بوته، قطر طبق، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک می شود. اثر اسیدسالیسیلیک بر بیشتر صفات معنی­دار بود و مصرف آن موجب افزایش صفات مورد بررسی در شرایط تنش شوری شد. بیش­ترین عملکرد دانه در تیمار عدم تنش (شوری ۲ دسی زیمنس) و در حالت مصرف ۲۰۰ میلی­ گرم بر لیتر اسیدسالیسیلیک با ۸/۳۰۵۸ کیلوگرم در هکتار به دست آمد و کم­ترین عملکرد دانه از تیمار شوری ۸ دسی زیمنس و عدم محلول پاشی با اسیدسالیسیلیک با ۲/۱۴۵۹ کیلوگرم در هکتار حاصل شد. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که روند رشد، عملکرد و اجزای عملکرد تحت اثر منفی شوری قرار گرفتند، که در این بین عملکرد دانه و ارتفاع بوته بیش­ترین و درصد روغن کم­ترین واکنش را نشان دادند. کاربرد اسیدسالیسیلیک به صورت محلول­پاشی با افزایش رشد در شرایط شور، توانست بخشی از افت عملکرد را جبران و تحمل به شوری را در گیاه آفتابگردان افزایش دهد. در نتیجه کاربرد این ماده در مناطق شور می­ تواند در افزایش عملکرد و کاهش اثرات سوء ناشی از تنش شوری موثر باشد. در این تحقیق کاربرد ۲۰۰ میلی­ گرم بر لیتر اسیدسالیسیلیک در تنش شوری ۲ دسی­ زیمنس بالاترین میزان عملکرد دانه آفتابگردان را حاصل نمود.