بررسی تطبیقی سیاست خارجی قوام و مصدق در رابطه با قدرتهای بزرگ

سیاست خارجی یکی از محوری ترین بخش های مطالعه علوم سیاسی و روابط بین الملل است و بررسی آن تصویر درستی از سیاست بین الملل را در یک زمان معین نشان می دهد. با توجه به اینکه دهه ۱۳۲۰ در تاریخ ایران از حساسیت و ویژگی خاصی برخوردار بود و هر رویداد تاریخی در آن واقعه ای منحصر به فرد بود که سیاستگذاران آن با توجه به شرایط و اوضاع خاص آن دوره، تصمیم به اقدام یا ترک اقدامی می گرفتند. لذا هدف مقاله حاضر مطالعه تطبیقی سیاست خارجی قوام و دکتر مصدق در رابطه با قدرتهای بزرگ است. گردآوری داده های پژوهش عمدتا بر مبنای روش کتابخانه ای و کتب تاریخی بوده و تحلیل اطلاعات به صورت مقایسه ای انجام شد. از نظر زمانی نیز دهه بیست که در باب تحولات تاریخی ایران، سالهای ۱۳۳۲-۱۳۲۰ را شامل می شود. مطالعه انجام شده بیانگر این است که اتخاذ اصول و راهبردهای متفاوت، موجب تفاوت در سیاست خارجی قوام و مصدق بوده است. دکترین سیاست خارجی قوام السلطنه به عنوان سیاستمدار عملگرا بر پایه موازنه مثبت استوار بود. درست نقطه مقابل آن، سیاست خارجی دکتر مصدق بود که علاوه بر بعد موازنه منفی واجد بعد بسیار مهم دیگری هم بود که در آن ایام تحت عنوان بی طرفی مثبت و بعدها جنبش عدم تعهد معروف شد.