ارزیابی کارآیی ماسک تنفسی بر اساس شاخص بیولوژیکی ارتوکرزول در ادرار کارگران در معرض تولوئن

چکیده مقدمه: در بسیاری از صنایع از جمله صنعت تولید رنگ، کارگران در معرض مواجهه با تولوئن قرار دارند. تولوئن جذب شده در کبد متابولیزه می شود و به صورت متابولیت های ادراری از جمله ارتوکروزول دفع می گردد. در برخی صنایع به دلایل مختلف تنها راه ممکن برای کاهش مواجهه، از وسایل حفاظت فردی استفاده می شود. هدف این مطالعه، بررسی کارایی یک وسیله حفاظت تنفسی در کاهش میزان مواجهه شاغلین با تولوئن از طریق پایش بیولوژیکی در ادرار می باشد. روش ها: مطالعه بر روی شاغلین خط تولید در سه صنعت رنگ (۱۷ نفر) صورت گرفت. در شرایطی که شاغلین از وسیله حفاظت تنفسی استفاده نمی کردند، میانگین میزان مواجهه تنفسی هر یک از آن ها با تولوئن در طی شیفت کاری اندازه گیری شد. روز بعد به همان کارگران وسیله حفاظت تنفسی از نوع رسپیراتور نیم صورت تصفیه کننده هوا دارای تک فیلتر A۱، حاوی زغال فعال مخصوص جذب گازها و بخارات آلی، داده شد. مجددا میزان میانگین مواجهه تنفسی با تولوئن اندازه گیری شد. در پایان شیفت کاری هر دو روز، نمونه ادرار آن ها نیز جمع آوری شد و جهت تعیین میزان ارتوکرزول به آزمایشگاه منتقل گردید. اندازه گیری ارتوکروزول ادراری با متد ۸۳۰۵NIOSH  و نمونه برداری و سنجش میزان تولوئن موجود در هوای محیط کار با متد ۱۵۰۱NIOSH ، صورت گرفت. یافته ها: بین میانگین مواجهه کارگران با تولوئن در روز اول و دوم از نظر آماری تفاوت معنی داری وجود نداشت (۹۵۶/۰ P =)، اما مقایسه ارتوکرزول ادراری پایان شیفت کاری در روزهای عدم استفاده و استفاده از ماسک، تفاوت معنی داری را نشان داد (۰۲۶/۰ P =). همچنین مقایسه میانگین تولوئن استنشاقی بر اساس شاخص ارتوکرزول در ادرار شاغلین که با فرمول محاسبه گردید، در روز عدم استفاده و استفاده از وسیله حفاظت تنفسی، تفاوت معنی داری را نشان داد (۰۵/۰ >P ). با توجه به کاهش ۲۰ درصد تولوئن استنشاقی، میانگین کارایی ماسک حفاظتی بر اساس فرمول های مربوطه ۶/۴۲ درصد و فاکتور حفاظتی ۷/۱ به دست آمد. نتیجه گیری: فاکتور حفاظتی برای رسپیراتورهای مورد استفاده بر اساس استانداردNIOSH ، ۱۰ می باشد. بنابراین بر مبنای نتایج، ماسک مورد آزمون، کارایی لازم جهت کاهش میزان مواجهه با تولوئن را ندارد و برای حفاظت کارگر در مقابل تولوئن نمی توان صرفا از ماسک حفاظتی به عنوان تنها راه ایمن سازی استفاده نمود. واژه های کلیدی: رسپیراتور نیم صورت تصفیه کننده هوا، شاخص بیولوژیکی، ارتوکرزول، تولوئن