جانمایی مخازن استحصال آب باران در مناطق شهری با استفاده از مدل شبیه ساز SWMM (مطالعه موردی: منطقه یک تهران)

قرار گرفتن کشور ایران روی کمربند مناطق خشک کره زمین در نتیجه کاهش بارندگی و ضریب تغییرات زمانی و مکانی بالای آن اهمیت برنامه ریزی و مدیریت منابع آبی کشور را دو چندان نموده است. بر این اساس مدل­سازی یکی از راه­های بررسی احتمال بالقوه وقوع سیلاب به واسطه تغییر کاربری می­باشد. هدف از این تحقیق جانمایی مخازن استحصال آب باران برای تامین بخشی از نیاز آبی فضای سبز در سطح منطقه یک شهر تهران با کمک مدل SWMM می­باشد؛ تا بتوان ضمن استفاده بهینه از منابع آبی، خسارت حاصل از تجمع رواناب در مناطق پایین دست و افزایش آلودگی در این مناطق را کاهش داد. به ­منظور شبیه­سازی بارش-رواناب از مدل SWMM استفاده شد. پس از اجرای مدل برای تایید اعتبار و کارایی مدل از ۲ واقعه برای واسنجی مدل و ۱ واقعه برای ارزیابی مدل استفاده شد، به منظور ارزیابی کارایی مدل از ضریب ناش­ساتکلیف استفاده شد، با توجه به این که مقدار ناش به دست آمده برای ۳ واقعه بیش از ۵/۰ بود از این ­رو دقت مدل مورد تایید قرار گرفت. در ادامه برای جانمایی مخازن استحصال آب باران اقدام به تعیین فاکتورهای موثر گردید؛ بر این اساس نزدیکی محل تجمع آب باران به محل مصرف، حجم قابل توجه رواناب، سایت مناسب احداث مخزن و مالکیت شهرداری به عنوان فاکتورهای اصلی و فاصله با شبکه توزیع آب خام، وجود مخزن و سابقه آبگرفتگی، محدودیت تامین آب و نیاز توسعه­ای آینده به عنوان فاکتورهای فرعی معرفی گردیدند. در این بخش از قابلیت­های ابزار GIS با کمک تصاویر ماهواره­ای استفاده گردید. نتایج بیانگر وجود ۲۳ نقطه مناسب برای ذخیره­سازی رواناب جهت استفاده در آبیاری تکمیلی فضای سبز منطقه یک شهر تهران می­باشد به نحوی که در هر واقعه بارندگی به ترتیب با دوره بازگشت دو و پنج ساله حدود ۳۸۹۱ و ۴۸۸۰ متر مکعب رواناب حاصل از بارندگی از ۲۳ نقطه پیشنهادی عبور می­نماید. نتایج نشان دهنده پتانسیل بالای منطقه برای توسعه سیستم های استحصال آب باران می­باشد تا با استفاده بهینه از منابع آب نامتعارف، برداشت از منابع آب زیرزمینی کاهش یافته و بخشی از مشکلات موجود برای حفظ، نگهداری و توسعه فضای سبز منطقه بر طرف گردد.