ارزیابی اثر تغییرات کاربری بر روی هیدروگراف سیل و دبی پیک حوضه آتشگاه اردبیل

بدون تردید نحوه­ی مدیریت حوضه­های آبخیز، تمام پارامترهای معادله بیلان را دچار تغییرات می­نماید. یکی از عوامل موثر در رواناب سطحی، تغییرات کاربری اراضی می باشد. حوضه آبخیز آتشگاه یکی از زیرحوضه­ های مهم حوضه­ی آبخیز یدی­بولیک چای با مساحت ۵۰/۴۰ کیلومتر­مربع در دامنه شرقی کوه سبلان واقع شده است. این تحقیق با هدف ارزیابی تغییرات کاربری اراضی، هیدروگراف سیل و دبی پیک حوضه آتشگاه در دو مقطع زمانی ۱۳۴۷ و ۱۳۹۰ صورت گرفت. نقشه کاربری اراضی، با استفاده از عکس­های هوایی مربوطه برای سال ۱۳۴۷ و با استفاده از نقشه کاربری اراضی سال ۱۳۹۰ استان اردبیل و نرم افزار Google Earth برای سال ۱۳۹۰ تهیه شد. جهت برآورد متوسط حداکثر بارش روزانه از ۹ ایستگاه باران­سنجی استفاده شد. داده­های مربوط به حداکثر بارش روزانه بعد از تکمیل و بررسی نرمال و همگن بودن وارد نرم افزار Easy Fit شد. ۸ تابع توزیع احتمالاتی از طریق سه محک آماری مورد ارزیابی قرار گرفت. حداکثر بارش روزانه در تمامی ایستگاه ها برای هر یک از دوره­های بازگشت ۲، ۵، ۱۰، ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ سال با استفاده از تابع لوگ نرمال برآورد شد. جهت شبیه­سازی، الگوی بارش WMO و مدل بارش-رواناب SCS انتخاب گردید. نتایج نشان داد که مساحت مراتع متراکم کاهش پیدا کرده و اراضی مسکونی و کشاورزی نیز افزایش یافته است که سبب افزایش مقدار شماره منحنی در طی ۴۳ سال (۱۳۴۷ تا ۱۳۹۰) شده است. نتایج شبیه­سازی هیدروگراف سیلاب برای دو مقطع زمانی نشان داد که با افزایش دوره بازگشت، اختلاف حداکثر دبی افزایش داشته به طوری که در دوره بازگشت ۲ سال بین دبی سال ۱۳۴۷ و ۱۳۹۰ اختلاف زیادی وجود ندارد ولی با افزایش دوره بازگشت اختلاف قابل ملاحظه­ای بین حداکثر دبی سیلاب دو مقطع زمانی دیده می شود. نتایج حاکی از آن است که طی دوره ۴۳ سال مورد نظر، هیدروگراف سیلاب تغییر یافته و حداکثر دبی سیل نیز افزایش یافته است.