طبقه بندی علوم؛ چیستی، چرایی و چگونگی

تنظیم مدلی برای ارزیابی و بهینهسازی وضعیت فعلی علوم، راهی است که دیر یا زود، برای رفع نیازمندیها و معضلات جوامع بشری و دستیابی به اصلاحات، باید پیموده شود؛ زیرا نه برای جمهوری اسلامی ایران امکان پذیر است که بر مبنای مدل سرپرستی غرب برنامهریزی کند (به دلیل ناهماهنگی آن با نظام ارزشی اسلام) و نه روشهای موجود میتواند پذیرای نظام ارزشی اسلام باشد. به عقیده بسیاری از پژوهشگران، نابسامانی حاکم بر برنامه های جدید آموزشی در بیشتر کشورهای اسلامی، تا حد زیادی به سبب فقدان بینش مبتنی بر سلسله مراتب علوم است، که امروزه در نظام سنتی آموزش اسلامی دیده می شود. بنابراین ضرورت پی ریزی طرحی مبتنی بر اندیشه دینی امری مسلم و آشکار است. اما از طرف دیگر تکیه بر طرح های قدیمی نیز مشکل گشا نیست، زیرا هریک کاستی هایی دارند و این طبقه بندی ها پیش از هر چیز، تابع رویه و روش فکری عالمان و انعکاسی از نوع نگرش و جهانشناسی آنانند؛ و گاه تابع موقعیت تاریخی علوم، حوادث اجتماعی و فرهنگی؛ و گاهی نیز تابع گسترش کیفی تمدن ها و تاثیر متقابل علم و تمدن هستند و هر طبقه بندی، اساسی نظری و بنیانی منطقی- فلسفی دارد؛ بنابراین مبنای نظری یک مکتب معین فلسفی پدید آمده است. اما از آنجا که طبقه بندی علوم نیاز به مقدماتی دارد، در این مختصر به تبیین چیستی، پیشینه، ضرورت، هدف، انواع، اصول و در نهایت الگوهای مختلف طبقه بندی می پردازیم، تا زمینه ای باشد برای ارائه طرح های جدید در حوزه طبقه بندی علوم.