حکیم عمر خیام و بازتاب اندیشه های علمی او (مطالعه موردی ریاضیات و نجوم)

عمر خیام در ایران به عنوان یک شاعر پرآوازه موردتوجه عموم مردم و مخصوصا شعرا و ادیبان فارسی زبان قرارگرفته است و کمتر ویژگی های علمی او در جامعه ایران شناخته شده و موردتوجه قرارگرفته است، در این مقاله نگارنده در پی آن است که با بررسی کارهای علمی وی که با استناد به منابع معتبر تاریخی و به شیوه کتابخانه ای و روش تحقیق توصیفی، تحلیلی صورت گرفته است، درصدد پاسخ به این سوالات برآید که آیا خیام اقدام به انجام نظریه تکمیلی در مورد برخی مباحث، ریاضی، هندسه و نجوم کرده است و یا اینکه خود نظریه جدیدی داده است؟ و این نظریه ها چقدر در این علوم تاثیرگذار بوده اند؟ و اینکه عمر خیام در چه علومی دارای توانمندی بوده که هم اکنون موردتوجه دانشمندان قرارگرفته است. نتایج به دست آمده در این پژوهش نشان می دهد، عمر خیام در فلسفه، ریاضیات، ستاره شناسی، علوم ادبی، دینی، تاریخی و شعر استاد بود. یکی از برجسته ترین کارهای وی را می توان سروسامان دادن محاسبات گاه شماری ایران در زمان وزارت خواجه نظام الملک دانست. خیام در حل معادلات جبری و هندسه نقش مهمی ایفاء کرده و مطالعاتش درباره اصل پنجم اقلیدس و پیدا کردن نظریه ای او درباره نسبت های هم ارز با نظریه اقلیدس نیز از مهم ترین کارهای اوست.