بازنگری، تحلیل و تصحیح ابیاتی از دیوان خاقانی شروانی

سال انتشار: 1400
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 79

فایل این مقاله در 37 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_KVSHN-22-50_003

تاریخ نمایه سازی: 30 مرداد 1402

چکیده مقاله:

خاقانی شروانی (وفات: ۵۸۲ ه .ق)، از جمله سخنوران صاحب سبکی است که اشعارش در عین متجلی­ ساختن نوآوری­ های شاعرانه، در زمره دشوارترین آثار منظوم ادبیات فارسی قرار گرفته ­است. احاطه کم ­نظیر شاعر بر علوم زمانه خویش، تبحر وی در فنون مختلف شاعری و شناخت دقیق وی از ظرایف زبان، در کنار شگردهای خاص وی در نمایش هنرمندانه تصاویر شعری، از جمله شاخصه­ های مهمی است که بر پیچیدگی شعر وی افزوده ­است. عوامل مذکور، در عین حال، سبب­ پیدایش دشواری­ هایی در امر تصحیح دیوان خاقانی شده ­است؛ به گونه ­ای که از دیرباز تصحیفات و تحریفات متعددی به آن راه یافته­ و با وجود تصحیحات چندگانه، همچنان ضبط ابیات فراوانی از آن محل بحث و تردید است. بدیهی است که تصحیح و شرح چنین دیوانی علاوه بر آگاهی­ های همه ­جانبه علمی و ادبی، آشنایی کامل با فضای ذهنی و سبک و سیاق شاعر و شگردهای فنی وی را می­ طلبد.بر این اساس، در این پژوهش، با توجه به ضبط نسخه ­بدل ­ها و عوامل متعدد دیگر، بویژه شیوه خاص خاقانی در رعایت تناظرهای تصویری و بهره­ گیری وی از فنون ادبی، ۹ بیت از دیوان وی تصحیح و شرح شده ­است. همچنین، با بازنگری و مطالعه دقیق دیوان خاقانی و نگاه انتقادی به شروح پیشین، به تحلیل نه بیت از ابیات آن پرداخته و نکات نویافته ­ای درباره طرز خوانش و کاربرد معنایی واژگان و ترکیباتی نظیر «محال»، «باشه و خاد»، «هفت­ مردان»، «مشتری ­اخلاق» و «دارالخلافه پدر» ارائه ­شده ­است.

نویسندگان

سید منصور سادات ابراهیمی

دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

امیر سلطان محمدی

دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • الف) کتاب­هاقرآن کریم. (۱۳۷۵). ترجمه بهاء­الدین خرمشاهی، تهران: جامی-نیلوفر ...
  • آملی، سیدحیدر. (۱۴۲۲ق). تفسیر المحیط الاعظم، تصحیح سیدمحسن موسوی­تبریزی، تهران: ...
  • ابن سیده، علی بن­اسماعیل. (۱۴۲۱ه..ق). المحکم و المحیط الاعظم، تحقیق: ...
  • ابن­عثمان، محمود.(۱۳۵۸). فردوس­المرشدیه فی اسرارالصمدیه، بکوشش ایرج افشار، تهران: چاپخانه ...
  • ابن منظور، محمدبن­مکرم. (۱۴۱۴ه..ق). لسان­العرب، بیروت: دار صادر ...
  • ابوالفتوح­رازی، حسین­بن­علی. (۱۳۷۱). روض­الجنان و روح­الجنان فی تفسیرالقرآن، تصحیح محمدجعفر ...
  • ابوالقاسمی، محسن. (۱۳۹۸). راهنمای زبانهای باستانی ایران، تهران: سمت ...
  • استعلامی، محمد. (۱۳۸۷). شرح قصاید خاقانی. ج۱. تهران: زوار ...
  • اسدی­­طوسی، علی­بن­احمد. (۱۳۹۰). لغت فرس، تصحیح عباس اقبال­آشتیانی، تهران: اساطیر ...
  • امامی، نصرالله. (۱۳۹۳). ارمغان صبح، تهران: جامی ...
  • امیرمعزی، محمدبن­عبدالملک. (۱۳۸۹). دیوان، تصحیح عباس اقبال­آشتیانی، تهران: اساطیر ...
  • باخرزی، یحیی. (۱۳۸۳). اورادالاحباب و فصوص­الآداب، تصحیح ایرج افشار، تهران: ...
  • برزگرخالقی، محمدرضا. (۱۳۹۰). شرح دیوان خاقانی (جلد اول). تهران : ...
  • (۱۳۹۷). شرح دیوان خاقانی (جلد دوم). تهران: زوار ...
  • برهان، محمدحسین­بن خلف. (۱۳۹۱). برهان قاطع، به­اهتمام محمد معین، تهران: ...
  • بهار، مهرداد. (۱۳۹۳). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگه ...
  • بیرونی، ابوریحان. (۱۳۸۶). التفهیم لاوائل صناعه التنجیم، تصحیح جلال­الدین همایی، ...
  • ثروت، منصور. (۱۳۸۲). گزیده قصاید خاقانی، تهران: دانشگاه پیام نور ...
  • جمالی­یزدی، ابوبکرمطهر. (۱۳۸۶). فرخ­نامه، به­کوشش ایرج افشار، تهران: امیرکبیر ...
  • حافظ، شمس­الدین­محمد. (۱۳۶۲). دیوان، به تصحیح پرویز ناتل­خانلری، تهران: خوارزمی ...
  • خاقانی­شروانی، افضل­الدین. (۱۳۷۵). دیوان، ویراسته میرجلال­الدین کزازی، تهران: مرکز ...
  • (۱۳۸۴). منشآت، تصحیح محمد روشن، تهران: دانشگاه تهران ...
  • (۱۳۸۵). دیوان، به کوشش ضیاءالدین سجادی. تهران: زوار ...
  • (۱۳۸۷). تحفه­العراقین، به­کوشش علی صفری­آق­قلعه، تهران: میراث مکتوب ...
  • (۱۳۸۹). (الف). دیوان، تصحیح علی عبدالرسولی، تهران: سنایی ...
  • (۱۳۸۹). (ب). دیوان، باهتمام جهانگیر منصور، تهران: نگاه ...
  • خالقی­مطلق، جلال. (۱۳۹۰). شاهنامه از دستنویس تا متن، تهران: میراث ...
  • خرقانی، احمدبن­الحسین. (۱۳۸۸). دستورالجمهور فی مناقب سلطان العارفین ابویزید طیفور، ...
  • دمیری، کمال­الدین.(۱۳۹۵). خواص­الحیوان، ترجمه خواجه­محمدتقی تبریزی، تصحیح فاطمه مهری، تهران: ...
  • دهخدا، علی اکبر .(۱۳۳۶). لغت نامه. تهران: انتشارات مجلس شورا ...
  • رادمنش، عطامحمد. (۱۳۸۹). هدیه جان، اصفهان: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی ...
  • زنجانی، برات. (۱۳۹۴). خاقانی شروانی نکته­ها از گفته­ها، تهران: امیرکبیر ...
  • سجادی، ضیاءالدین. (۱۳۸۴). گزیده اشعار خاقانی­شروانی، تهران: جامی ...
  • (۱۳۸۹). فرهنگ لغات و تعبیرات دیوان خاقانی، تهران: زوار ...
  • (۱۳۹۰). شاعر صبح، تهران: سخن ...
  • سنایی غزنوی، مجدودبن آدم. (۱۳۸۸). دیوان، به­اهتمام مدرس رضوی، تهران: ...
  • سهلگی، محمدبن علی. (۱۳۹۱). دفتر روشنایی، ترجمه محمدرضا شفیعی­کدکنی، تهران: ...
  • سیف­فرغانی، محمد. (۱۳۹۲). دیوان، تصحیح ذبیح­الله صفا، تهران: فردوس ...
  • شفیعی­کدکنی، محمدرضا. (۱۳۷۲). تازیانه­های سلوک، تهران: آگاه ...
  • صفی­پوری، عبدالرحیم­. (۱۳۹۷). منتهی ­الارب فی لغه­­ العرب، تصحیح علیرضا ...
  • طبرسی، فضل­بن­حسن. (۲۰۰۶). مجمع­البیان فی تفسیرالقرآن، بیروت: دارالمرتضی ...
  • طوسی، محمدبن­محمود. (۱۳۸۷). عجایب­المخلوقات و غرایب­الموجودات، باهتمام منوچهر ستوده، تهران: ...
  • ظهیرفاریابی، طاهربن­محمد. (۱۳۸۱). دیوان، تصحیح امیرحسن یزدگردی، تهران: قطره ...
  • عطارنیشابوری، فریدالدین. (۱۳۹۱). منطق­الطیر، تصحیح محمدرضا شفیعی­کدکنی، تهران: سخن ...
  • (۱۳۹۷). تذکره­الاولیاء، تصحیح محمدرضا شفیعی­کدکنی، تهران: سخن ...
  • عقیلی­خراسانی، محمدحسین. (۱۳۹۴). مخزن­الادویه و تذکره اولی­النهی، تصحیح مسعود غلامیه، ...
  • عین­القضات، عبدالله­بن­محمد. (۱۳۴۱). تمهیدات، تصحیح عفیف عسیران، تهران: دانشگاه تهران ...
  • غزالی، محمد. (۱۳۸۳). کیمیای سعادت، تصحیح حسین خدیوجم، تهران: علمی ...
  • فرخی­سیستانی، علی­بن­جولوغ. (۱۳۸۸). دیوان، به­کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران: زوار ...
  • فردوسی، ابوالقاسم.­(۱۳۸۶).­ شاهنامه. تصحیح جلال­ خالقی­مطلق، تهران: مرکزدایره­المعارف بزرگ اسلامی ...
  • قشیری، ابوالقاسم. (۱۹۸۱). لطائف­الاشارات، تصحیح ابراهیم بسیونی، قاهره: الهیئه المصریه ...
  • کزازی، میرجلال الدین. (۱۳۸۶). سوزن عیسی، تبریز: آیدین ...
  • (۱۳۹۲). گزارش دشواریهای دیوان خاقانی. تهران: نشر مرکز ...
  • کلینی، محمدبن­یعقوب. (۲۰۰۷). اصول الکافی، بیروت: منشورات الفجر ...
  • کمال­الدین­اسماعیل، اسماعیل­­. (۱۳۹۶). کلیات، تصحیح سیدمهدی طباطبایی، تهران: خاموش ...
  • گنابادی، ملامظفر. (۱۲۷۴ق). شرح بیست باب در معرفت تقویم، تهران: ...
  • لاهیجی، شمس­الدین­محمد. (۱۳۸۷). مفاتیح­الاعجاز فی شرح گلشن راز، تصحیح محمدرضا ...
  • لسان طبسی، حسین. (۱۳۹۲). صیدیه، تصحیح میرهاشم محدث، تهران: سفیر ...
  • لسترینج، گای. (۱۳۹۰). جغرافیای تاریخی سرزمین­های خلافت شرقی، مترجم: محمود ...
  • ماحوزی، مهدی. (۱۳۹۲). آتش اندر چنگ، تهران: زوار ...
  • ماهیار، عباس. (۱۳۹۴). مالک ملک سخن، تهران: سخن ...
  • مجتبایی، فتح­الله. (۱۳۹۹). شهر زیبای افلاطون و شهریاری آرمانی در ...
  • مسعودسعدسلمان. (۱۳۹۰). دیوان، تصحیح محمد مهیار، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی ...
  • معدن کن، معصومه. (۱۳۹۵). بزم دیرینه عروس، تهران: مرکز نشر ...
  • منوچهری، احمدبن­احمد. (۱۳۹۶). دیوان، تصحیح سعید شیری، تهران: نگاه ...
  • مولوی، جلال­الدین­محمد. (۱۳۶۳). کلیات شمس­، تصحیح بدیع­الزمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر ...
  • (۱۳۸۶). مثنوی معنوی، تصحیح عبدالکریم سروش، تهران: علمی و فرهنگی ...
  • مهدوی­فر، سعید. (۱۳۹۵). فرهنگنامه صور خیال در دیوان خاقانی، تهران: ...
  • میبدی، رشیدالدین. (۱۳۷۱). کشف­ااسرار و عده­الابرار، تصحیح علی­اصغر حکمت، تهران: ...
  • مینورسکی، ولادیمیر.(۱۳۴۸). شرح قصیده ترسائیه خاقانی، ترجمه عبدالحسین زرین­کوب، تبریز: ...
  • ناصرخسرو، ابومعین. (۱۳۸۷). دیوان، تصحیح مجتبی مینوی؛ مهدی محقق، تهران: ...
  • هرن، پاول؛ هوبشمان، هاینریش. (۱۳۹۴). فرهنگ ریشه­شناسی فارسی، ترجمه جلال ...
  • همایی، جلال­الدین. (۱۳۷۰). فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: هما ...
  • ب) مقاله­هاجهانبخش، جویا. (۱۳۸۷). «تاملات نظری کارآمد در تصحیح متون ...
  • سادات ­ابراهیمی، سیدمنصور؛ سلطان­محمدی، امیر. (۱۳۹۹). «بازخوانی و تحلیل ابیات ...
  • سلطان­ محمدی، امیر؛ سادات­ابراهیمی، سیدمنصور. (۱۳۹۸). «ضرورت توجه به صبغه ...
  • مهدوی­فر، سعید. (۱۳۹۱). «اصالت تصویری مهم­ترین معیار در تصحیح دیوان ...
  • نمایش کامل مراجع