بررسی عناصر دینی و اندیشههای عرفانی در حماسه جهانگیرنامه

سال انتشار: 1393
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 61

فایل این مقاله در 24 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_KVSHN-15-28_011

تاریخ نمایه سازی: 30 مرداد 1402

چکیده مقاله:

جهانگیرنامه سروده شاعری گمنام به نام مادح است که در دوران جایگزینی حماسه های دینی، جای حماسه های ملی و با هدف نیکفرجامی برای داستان رستم و سهراب ساخته شده است؛ نقش نقالان و راویان داستانهای حماسی ایران در سرودن این حماسه قابل توجه است. دوران آمیختگی و امتزاج داستانها و اسطورههای ایرانی با اساطیر غیر ایرانی را،  به طور دقیق، نمی توان تعیین کرد. اما با اطمینان می توان گفت که  با ورود اسلام به ایران، به تدریج عقاید اسلامی و پس از آن اندیشههای عرفانی، در ادبیات حماسی ایران، نفوذ بیشتری می یابد. این تاثیر تدریجی و افزاینده، تا جایی پیش می رود که نه تنها  برخی قهرمانان در هر دو روایات ایرانی و غیر ایرانی، سرگذشتی تقریبا همانند می یابند، بلکه حماسه ای همچون جهانگیرنامه سروده می شود که تاثیرپذیری از عناصر اسلامی و عرفانی در بن مایه و زبان آن، تا حد یک ویژگی چشمگیر سبک شناسی، پدیدار می شود. در این مقاله، نخست به تاثیر عناصر غیر ایرانی درحماسههای ملی نگاهی انداخته، سپس به توصیف عمدهترین تاثیرات اندیشههای اسلامی و عرفانی، در حماسه جهانگیرنامه پرداخته ایم. علاوه بر این، با تکیه بر همین ویژگی سبک شناسانه، پیشنهاد شده است که زمان سرودن این حماسه را، بسیار متاخرتر از تاریخی می توان شمرد که برخی پژوهشگران پیشین گمان کرده اند.

کلیدواژه ها:

واژگان کلیدی: حماسههای ملی ، جهانگیرنامه ، عناصر غیر ایرانی ، عرفان و تصوف

نویسندگان

رضا غفوری

دانش آموخته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز

محمدرضا غفوری

دانشیار دانشگاه شیراز

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • الف- کتابها۱- اسدی، ابونصر(۱۳۵۴)، گرشاسبنامه، بهکوشش حبیب یغمایی ، تهران، ...
  • اسکندرنامه، (۱۳۸۷)، روایت فارسی از کالیستنس دروغین، به کوشش ایرج ...
  • ایرانشان بن ابیالخیر(۱۳۷۰)، بهمننامه، تصحیح رحیم عفیفی،تهران، علمی و فرهنگی ...
  • (۱۳۷۷)، کوشنامه، بهکوشش جلال متینی، تهران، علمی ...
  • باسورث، ک. ا. (۱۳۸۱)، «ایران و تازیان پیش از اسلام»، ...
  • بهار، مهرداد (۱۳۷۸)، پژوهشی در اساطیر ایران، تهران، آگه ...
  • حمیدیان، سعید (۱۳۷۲)، درآمدی براندیشه و هنر فردوسی، تهران، نشرمرکز ...
  • خالقی مطلق، جلال (۱۳۸۶)، حماسه، تهران، مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی ...
  • داستان رستم و سهراب (۱۳۸۷)، مقدمه، تصحیح و توضیح مجتبی ...
  • دهخدا، علی اکبر (۱۳۷۷)، لغتنامه، تهران، دانشگاه تهران ...
  • رستم نامه (۱۳۸۷)، به کوشش سجاد آیدنلو، تهران، میراث مکتوب ...
  • سجادی، ضیاالدین (۱۳۸۳)، فرهنگ اصطلاحات عرفانی، تهران، طهوری ...
  • طومار کهن جهانگیرنامه(۱۳۷۵)، جمشید صداقت نژاد، ، تهران، نیما ...
  • صفا، ذبیحالله (۱۳۵۲)، حماسه سرایی در ایران، تهران، امیرکبیر ...
  • فرامرزنامه (۱۳۲۴ ه.ق)، به اهتمام رستم تفتی، بمبئی، چاپخانه فیض ...
  • ( ۱۳۸۲)، تصحیح مجید سرمدی ، تهران، انجمن آثار و ...
  • فردوسی، ابوالقاسم(۱۳۸۶)، شاهنامه، تصحیح جلال خالقیمطلق، تهران، مرکزدایرهالمعارف بزرگ اسلامی ...
  • کک کوه زاد(۱۳۸۶)، مندرج در شاهنامه فردوسی، چاپ بروخیم، تصحیح ...
  • کوسج، شمسالدین، (۱۳۸۷)، برزونامه کهن، تصحیح اکبر نحوی، تهران، میراث ...
  • کیانی، حسین(۱۳۷۱)، سوگند در زبان و ادب فارسی، تهران، دانشگاه ...
  • مادح، قاسم(۱۳۸۰)، جهانگیرنامه، بهکوشش ضیاءالدین سجادی، تهران، موسسه مطالعات اسلامی ...
  • مختاری، عثمان (۱۳۷۷)، شهریارنامه، بهکوشش غلام حسین بیگدلی، تهران، پیک ...
  • مول، ژول (۱۳۴۵)،دیباچهشاهنامه، ترجمه جهانگیر افکاری ، تهران،سازمان کتاب های ...
  • ب- مقالات۱- آیدنلو، سجاد (۱۳۸۳)، «بررسی فرامرزنامه»، نامه پارسی، تهران، ...
  • (۱۳۸۶)، « ذوالفقار، از تاریخ تا افسانه» ، گوهر گویا، ...
  • (۱۳۹۰)، « ویژگی روایات و طومارهای نقالی»، بوستان ادب، شیراز، ...
  • آیلرز، ویلهلم (۱۳۸۱)، «ایران و بین النهرین» ، تاریخ ایران، ...
  • امیدسالار، محمود (۱۳۸۱) الف، «اسفندیار و آشیل»،جستارهایشاهنامه شناسی و مباحث ...
  • (۱۳۸۱) ب، « بیان ادبی و بیان عامیانه در حماسه ...
  • (۱۳۸۵)، « اسطوره: بیان فلسفی با استدلال تمثیلی»، جستاری در ...
  • (۱۳۶۱)، « فرامرزنامه»، ایران نامه،آمریکا، سال اول، شماره۱، پاییز۱۳۶۲، صص۲۲-۴۵ ...
  • (۱۳۷۲)، « معرفی قطعات الحاقی شاهنامه»، گل رنج هایکهن،بهکوشش علیدهباشی ...
  • سرکاراتی، بهمن. (۱۳۸۵). « مروارید پیش خوک افشاندن»، سایههایشکار شده ...
  • قبادی، حسین علی(۱۳۸۹)، «منظومه های حماسی و عرفانی از منظر ...
  • نحوی، اکبر(۱۳۹۰)، «فرامرزنامه»، فردوسی و شاهنامه سرایی، تهران، فرهنگستان ادب ...
  • (۱۳۸۰)، «ناگفتههایی دربارهبرزونامه»، مجله دانشکدهادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی ...
  • نحوی ، اکبر – غفوری، رضا (۱۳۹۰)، «ده دیو از ...
  • نیازکار، فرح.(۱۳۸۶). «جهانگیرنامه»، دانشنامه زبان و ادبیات فارسی، جلد دوم، ...
  • ج)سایر منابع۱- غفوری، رضا(۱۳۹۰)، بررسی داستانهای فرامرز وخاندانش درداستانهای حماسی ...
  • نمایش کامل مراجع