مفهوم تنزیه از دیدگاه غزالی و سنایی

سنایی و محمد غزالی دو شخصیت سرنوشت ساز در فرهنگ و ادب این سرزمین هستند که آثارشان نقطi عطفی در میراث گرانقدر عرفانی ماست. پرسش اصلی این مقاله که بررسی تطبیقی آراء این دو اندیشمند در مبحث «تنزیه» است، دقیقا در نقطه تلاقی آراء آن دو شکل می گیرد. آیا سنایی در برخورد با آثار غزالی اصل را بر اقتباس صرف گذاشته یا برخورد خلاق را اساس قرار داده است؟ هر چند بررسی ما فقط به موضوع «تنزیه» محدود می شود، اما مقاله در عین حال می تواند دورنمایی از طرز مکالمه سنایی با آثار غزالی را پیش چشم خوانندگان ترسیم کند. برای رسیدن به پاسخ، ایده های هر کدام از دو شخصیت فوق را به صورت تطبیقی درباره مفهوم «تنزیه» و در ذیل چند عنوان اصلی بررسی کرده ایم: تنزیه و تشبیه، مساله استوا بر عرش، تاویل آیات و احادیث، نسبت خالق با گناهان انسان و تبیین برخورد خلاقانه سنایی با این موضوعات، از جمله بحثهای محوری این مقاله است.