دیوانگان: سخنگویان جناح معترض جامعه در عصر عطار

عقلای مجانین جماعتی از صوفیه ­اند که رفتار و گفتارشان به ظاهر مناسب با آداب و رسوم اجتماعی و احکام شرعی و حسن و قبح عقلی نبوده است؛ مانند دیوانگان از مردم گریزان بودند و عمدتا، در ویرانه ­ها و گورستان ­ها و کوه و صحرا، در انزوا، روزگار می­ گذراندند. محیی­الدین عربی علت بروز این حالت را در این جماعت ورود وارد غیبی و تجلی حق تعالی بر آنها دانسته است؛ اما به نظر می­ رسد زمینه ­ها و عوامل دیگری نیز در پیدایش و شکل ­گیری این شخصیت­ ها نقش بسزایی داشته ­اند. در این نوشتار، کوشش می­ شود تا زمینه­ ها و عوامل اجتماعی موثر در شکل­ گیری شخصیت عقلای مجانین در عصر عطار مشخص شود و مهمترین بعد شخصیت عقلای مجانین در عصر عطار یعنی معترض و منتقد اجتماعی بودن با بیان حکایت هایی به عنوان نمونه مورد بررسی قرار گیرد.