سیمای حضرت علی (ع) در «شرح ابن ابی الحدید»

نهج ­البلاغه که آن را فروتر از کلام خالق و فراتر از کلام مخلوق خوانده ­اند، کتابی است که همانند مولف آن امیرالمومنین علی (ع) حاوی ابعاد و موضوع­ های گوناگونی همچون الهیات، ادبیات، عرفان، فلسفه، کلام، تاریخ، سیاست، اقتصاد، مدیریت و... است. در طول تاریخ، شارحان و مفسران بزرگی از شیعه و سنی در صدد شرح و تفسیر این مجموعه که گلچینی از سخنان حضرت امیر (ع) است برآمده اند. یکی از دوستداران امام علی (ع) مفسر بزرگ و شارح سترگ نهج­ البلاغه مرحوم ابن ابی­ الحدید معتزلی است. شرح نهج البلاغه وی مشتمل بر ۲۰ جلد است که شارح محترم در مقدمه شرح خود و نیز در مواضع بسیار دیگری به توصیف ویژگی ­های برجسته امیرالمومنین (ع) پرداخته و به قول خود ویژگی­ های اختصاصی ایشان را که کسی توان همسری با او ندارد، بیان می­ کند. اما در عین حال، گاهگاه در مقام تفسیر سخنان امام علی (ع) به تاویلات دور از ذهن متمسک شده و با مشرب اعتزالی خود، پاره ­ای از سخنان حضرت را برخلاف ظاهر حمل نموده است. در این مقاله برآنیم ضمن ارائه سیمای علی (ع) در شرح نهج ­البلاغه به پاره­ ای از تاویلات دور از ذهن این شارح محترم اشاره کنیم.