تحلیل فرمالیستی سه غزل از غزلیات شمس

فرمالیسم روسی یکی از تاثیر­گذار­ترین مکاتب نقد ادبی است که ادبیات را از دیدگاه زبان­شناسی بررسی می کند. رویکرد فرمالیستی اغلب به جانب صوری متون ادبی نظر دارد و معتقد است که این صور ادبی است که حمل معنا می­کند و معنا هیچ نیست، الا ارتباط­های بین اجزای صوری کلام. پژوهشگر در این مقاله سه غزل را از دیدگاه فرمالیسم روسی و بر اساس نظریه یاکوبسن و گرامون به روش توصیفی – تحلیلی بررسی کرده است. شایان ذکر است مولانا از طریق واژه­های مکرر، توازن، تصویر­سازی، استعاره، شیوه بیان، درنگ، تکیه و تاکیدو لحن­هایی را در غزل ایجاد کرده است که با بعد عاطفی اثر در تعامل است. نقش هنرسازه ها که از اصول فرمالیست هاست جنبه زیبایی شناسی در غزلیات مولانا دارد و موجب ابداع و نوع آوری در ساخت و صورت ابیات شده است تا از طریق توازن، آشنایی زدایی، هنجارگریزی، تصاویر استعاری و مجازی بر غنا و هنری تر شدن غزلیات بیفزاید.