آرزوهای بر باد رفته:علل و پیامدهای کودک همسری و پیکار با آن در اسناد بین المللی حقوق بشر

کودک همسری یا ازدواج زودهنگام، یکی از پدیده های نامیمونی است که حقوق و کرامت و زندگی و سلامت کودک و به ویژه دختران را نشانه گرفته است. کودک همسری به معنای ازدواج پیش از رسیدن یکی از زوجین یا هر دو آنها به سن بلوغ است که اصولا ۱۸ سال شمرده می شود. این پژوهش می کوشد با بکارگیری منابع کتابخانه ای و نیز بر اساس تحقیقات میدانی خویش،ضمن تعریف مفاهیم اصلی پژوهش و نیز اشارهای به مهمم ترین دلایل و اسباب روانشناختی و جامعه شناختی پدیده کودک همسری، به بررسی مبارزه با آن در اسناد بین المللی حقوق بشر دست بزند. بررسی های به عمل آمده حاکی از آن است که آمیزهای از عوامل فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و حقوقی در بروز کودک همسری نقش ایفا می کنند که مهم ترین آنها را میتوان نگرش های تبعیض آمیز نسبت به زنان در جامعه، ناداری و تنگدستی خانواده ها و قوانین ناکارآمد و بلکه ناقض غرض دانست. نیز مهمترین مخاطرات و پیامدهای این پدیده راهزن را میتوان نقض حقوق و کرامت انسانی کودک، تهدید جدی سلامت و حیات او و تزلزل در بنیانه ای خانواده و اجتماع به خاطر سستی پایه های ازدواج زودهنگام برشمرده اند. اسناد بین المللی بر لزوم وجود رضایت کامل و آزادانه برای ازدواج تاکید ورزیده و بر فقدان اثر حقوقی ازدواج کودکان و ممنوعیت آن تصریح کرده اند. اگرچه بایدها و نبایدهای مندرج در این اسناد راجع به ازدواج کودکان نشان از آگاهی جامعه بین المللی نسبت به مخاطرات ویرانگر کودک-همسری در سطوح ملی و بین المللی دارد و از دغدغه ای نظامند در زمینه شان و حقوق کودکان و به ویژه دختران حکایت میکند، ولی به باور ما، ریشه ها و اسباب بروز پدیده شوم کودک همسری ژرف تر و پیچیده تر از آن است که در کوتاه مدت به ریشه کن سازی آن در جوامع درگیر نظر داشت. کاهش کودک همسری نیازمند اقدامات بسیار متنوع فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حقوقی است و البته حقوق و ابزارهای حقوقی می توانند در پیشبرد دیگر اقدامات مرتبط در این باره، نقشی بسیار چشمگیر ایفا کنند.