ابعاد و چالش های حقوقی حق سرقفلی و حق کسب و پیشه یا تجارت با تاکید بر آثار تلف عین مستاجره بر اماکن تجاری

حق کسب و پیشه و حق سرقفلی از جمله حقوقی هستند که از دیرباز در بین مردم رایج بوده است و در قوانین روابط موجر و مستاجر من جمله قانون روابط موجر و مستاجر سال ۱۳۵۶ و ۱۳۷۶ از حقوق مزبور سخن به میان آمده است. لیکن هنوز در عرف و در بین مردم و برخی از حقوق دانان به جای هم استعمال می گردند و تفاوت های آن ها مخصوصا از حیث تاثیر عیب ونقص و تلف به طور کامل روشن نمی باشد. در واقع سرقفلی حق مالی مستقل و مبتنی بر معاوضه است که ناشی از اراده طرفین است؛ اما حق کسب و پیشه یک حق معنوی تدریجی الحصول است که ناشی از حکم قانون گذار است .مطالعه حاضر با روش تحلیلی - توصیفی به بررسی ماهیت حقوقی حق سرقفلی و حق کسب و پیشه یا تجارت با تاکید بر تاثیر تلف عین مستاجره بر اماکن تجاری پرداخته است. نتایج تحقیق نشان داد که در فروض تلف یا اتلاف عین مستاجره حق کسب و پیشه و تجارت یا حق سرقفلی مستاجر از بین نمی رود، هرچند امکان استفاده از این حقوق برای مستاجر به علت نابودی عین وجود ندارد؛ بنابراین، درصورتی که محل تجاری تجدید بنا شود، مستاجر می تواند از امتیاز اولویت خود در اجاره استفاده نماید و در صورت عدم امکان استفاده، مستحق دریافت عوض حق کسب و پیشه یا عوض حق سرقفلی به نرخ عادله روز است. درهرصورت، حق بازسازی عین از ناحیه مستاجر یا الزام مالک به تجدید بنا منتفی است.