بررسی میزان شیوع شکاف کام و لب و عوامل خطرساز مرتبط با آن در گروهی از نوزادان شهر تهران از ۱۳۷۴ تا ۱۳۸۲

مقدمه: شکافهای دهانی شایعترین نقص های مادرزادی صورتی در انسانها می باشند. علل بروز شکافهای دهانی چند عاملی بوده و عوامل ژنتیک و محیطی در بروز آن موثرند. شیوع شکافهای دهانی در نژادها و کشورهای مختلف متفاوت گزارش شده است. هدف از این مطالعه ارزیابی شیوع شکاف های دهانی در گروهی از نوزادان ایرانی و عوامل مرتبط با این ناهنجاری است. مواد و روش ها: این مطالعه بصورت توصیفی مورد – شاهد بر روی اطلاعات موجود انجام شد. جامعه مورد بررسی پرونده ۱۴۷۵۰۰ نوزاد متولد شده طی سالهای ۱۳۷۴ تا ۱۳۸۲ در بیمارستان های مهدیه و شهید اکبرآبادی تهران بود. پرونده ۱۹۳ نوزاد مبتلا به انواع شکافهای دهانی و مادران آنها بررسی شد. گروه کنترل شامل ۲۴۰ نوزاد سالم و مادران آنها بود. متغیرهای مرتبط  با نوزاد (جنس، وزن، نارس بودن و وجود انواع ناهنجاریهای دیگر) و عوامل مرتبط با مادر (سن حاملگی، ازدواج فامیلی و داروهای مصرفی) بررسی شد و تحت نرم افزار SPSS  با آزمون  کای – دو آنالیز گردید. یافته ها : از مجموع ۱۴۷۵۰۰ نوزاد متولد شده در این مقطع زمانی ۱۹۳ نوزاد مبتلا به انواع شکافهای دهانی یافت شدند. (۳/۱مورد در ۱۰۰۰ تولد). ۱۷ نفر از نوزادان مزبور مرده متولد شده بودند. ۱۱/۴۶ درصد نوزادان مبتلا به شکاف کام و شکاف لب و ۰۱/۲۹ درصد مبتلا به شکاف لب و ۸۷/۲۴ درصد مبتلا به شکاف کام بودند. نسبت جنسیتی ۲۷/۱M/F= بود. بروز انواع شکافهای دهانی به طور معنی داری در نوزادان کم وزن (کمتر از ۲۵۰۰ گرم) بیشتر دیده شد (P<۰.۰۰۱ و OR=۳.۲). ازدواج فامیلی والدین عامل پراهمیت دیگری بود که در بروز شکافهای دهانی نقش داشت P<۰.۰۰۱) و OR=۲.۷). همچنین سن بالای ۳۵ سال مادر و بیماریهای زمینه ای او نیز در بروز شکافهای دهانی نوزاد نقش موثری داشت (P=۰.۰۴ و OR=۲.۶ و (OR=۲.۳ و در۵۰ درصد ازنوزادان مبتلا به شکاف کام سایر ناهنجاریهای اسکلتی و ارگانی نیز دیده شد. نتیجه گیری: در این مطالعه مشخص شد وقوع شکافهای دهانی در جمعیت مورد مطالعه ۳/۱ در ۱۰۰۰ تولد است که مشابه با نتایج تحقیقات سایر پژوهشگران در ایران است. بر پایه نتایج این مطالعه وزن نوزاد کمتر از ۲۵۰۰ گرم، ازدواج فامیلی، سن بالا و بیماریهای زمینه ای مادر و خانوار پر جمعیت به ترتیب مهمترین عوامل مرتبط با وقوع شکافهای دهانی بودند. بنابراین انجام برنامه های منظم مراقبت از زنان باردار و مشاوره ژنتیک در گروههای پر خطر توصیه می شود.