بازفهمی نسبت امنیت مرزی با پدیده مهاجرت در نظام مسائل جمهوری اسلامی ایران مورد مطالعه : مهاجران افغانستانی

پدیده مهاجرت دارای ابعاد و وجوه متنوعی است و مجموعه ای از عوامل سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و عوامل فراملی در تشدید آن نقش دارند. ایران از چهار دهه پیش ، میزبان جمعیت بسیاری از پناهجویان افغانستانی بوده است که از میان آنها حدود ۰۰۰.۶۰۰ نفر ثبت شده و ۳.۲ میلیون افغانستانی بدون مدرک در ایران زندگی می کنند. بنابراین با توجه به مهاجرت خانوادگی افغانستانی ها، تعداد قابل توجهی از افغانستانی ها در ایران زندگی می کنند که این روند مهاجرت همواره در یک وضعیت پایدار مانده و به دنبال رخدادهای اخیر همچون وضعیت سیاسی افغانستان تشدید نیز شده است . سوال اصلی این پژوهش این است که با توجه به مقوله پراهمیت امنیت مرزی، این مفهوم تا چه سطحی مورد واکاوی و به روزآوری قرارگرفته است و کاربرد این مفهوم در ارتباط با مهاجرین افغانستانی دارای چه مدلولهایی است ؟ برای پاسخ به سوالات پژوهش ، مطالعه اسنادی و یک مطالعه دلفی بین ۳۰ شهروند/مهاجر افغان و برخی کارشناسان مسائل مهاجران صورت داده شد. دادههای جمع آوریشده توسط نرم افزار SPSS تجزیه وتحلیل و به نمودار SWOT منتقل می شود. پس از غربالگری به روش دلفی ، عوامل در ماتریس SWOT گنجاندهشده و به این ترتیب نقاط قوت، ضعف ، فرصت و آسیب های مهاجران در نسبت با امنیت مرزی جمهوری اسلامی ایران شناسایی می شود. نتایج پژوهش نشان می دهد نظر به تغییرات صورت گرفته در پدیده مهاجرت، نیاز به بازآوری مفهومی و کارکردی امنیت مرزی و چندبعدی شدن آن با توجه به مقتضیات زمانی و مکانی ضرورتی اجتنابناپذیر است و پدیده کنترل مرزها باید همراه با راهبردهایی همچون هوشمند سازی مرزها، امنیت زدایی از مسئله مهاجران و قائل بودن به پیوست های فرهنگی ، اقتصادی و اجتماعی هم راستا با برخی اصلاحات بوروکراتیک در سازماندهی داخلی امور مهاجران در نظر گرفته شود تا بر مبنای این وضعیت بازسازیشده، هم افزایی مطلوبی با سایر متولیان امور اجتماعی و فرهنگی و سایر دستگاههای متولی امور مهاجران صورت پذیرد.